طرح­ های توسعه­ ای در جنگل­ های زاگرس؛ ناجی یا بلای جان!؟

این مطلب دراین تاریخ ارسال شده است جمعه, ۲۸ مهر, ۱۳۹۱ در ساعت ۱۵:۲۵

بدون­ شک اکثر کارشناسان و متخصصین منابع طبیعی کشور بر این باورند که عدم توسعه یافتگی زیست­ بوم­ های جنگلی کشور – به خصوص مناطق جنگلی زاگرس – همواره به عنوان مؤلفه اصلی و زمینه­ ساز شکل­ گیری سایر عوامل تخریب رویشگاه­ های جنگلی­ مان مطرح بوده است. اضافه بر این، چیدمان غلط در طراحی توسعه دیگر مناطق کشور، نیز روند قهقرائی کنونی حاکم بر جنگل­ های کشور را شدت بخشیده است.

افزایش جمعیت و وابستگی معیشتی جوامع جنگل نشین به عرصه منابع طبیعی تجدید شونده – که عموما” با بهره برداری های سنتی همراه می باشد – و ظرفیت تولید محدود منابع، در کنار عدم توسعه یافتگی متناسب با توانمندی­­ های اکولوژیکی مناطق، روند قهقرائی نگران کننده منابع یاد شده به ویژه منابع جنگلی را موجب شده است.

در وضعیت موجود، طرح­ ها و برنامه­ های توسعه­ ای با رویکردی بخشی­ نگرانه و فارغ از اثرات متقابل منابع و عدم التزام عملی به هماهنگی در دست­یابی به توسعه پایدار به اجرا در می­ آیند، برخی از طرح­ ها و پروژه­ های توسعه­ ای نه تنها دست­ آورد قابل­ ملاحظه­ ای برای منابع طبیعی و کاهش وابستگی شدید معیشتی به منابع طبیعی نداشته، بلکه اثرات سوء ناشی از اجرای این طرح­ ها بر روی عرصه­ های طبیعی جنگلی و مرتعی حداقل در بعد منطقه­ ای بیش از اثرات مثبت آن بوده است.

در گستره زاگرس مرکزی، اجرای پروژه­ های کلان نظیر سدسازی­ ها، راه­سازی­ ها و خطوط انتقال نیرو، گاز و نفت خسارت­ های قابل­ ملاحظه­ ای را متوجه جنگل­ های ارزشمند این منطقه از کشور کرده است. پروژه­ های متعدد راهسازی در استان چهارمحال و بختیاری مصداق بارزی از این ادعاست، با هدف ایجاد راه ارتباطی فلات مرکزی به استان خوزستان از طریق استان چهارمحال و بختیاری، در مسیرهای متعددی(سه مسیر: شهر کرد – اردل – بازفت، شهر کرد – ناغان – گندمکار، بروجن – لردگان – دهدز) که شوربختانه هر سه آنها از مناطق جنگلی چهارمحال و بختیاری عبور کرده است مبادرت به راه­سازی شده است.

صرف­ نظر از تعدد مسیرها که توجیه منطقی آن جای پرسش دارد، در برخی مسیرها، احداث رشته راه­ های بی­ سرانجام حاکی از عدم حداقل مطالعات لازم جهت مسیریابی است. برای نمونه می­ توان به مسیر بازفت اشاره کرد که روزگاری نه چندان دور، جنگل­ های حوضه آبخیز بازفت یکی از بکرترین و کمتر دست­ خورده­ ترین توده­ های جنگلی منطقه زاگرس را در خود جای داده بود. حاصل این آزمون و خطاهای راه­سازی برای جنگل­ های استان چهارمحال و بختیاری نابودی صدها هکتار جنگل و به­ طور عموم بهترین توده­ های جنگلی آن دیار بوده است.

سهم جنگل­ های استان چهارمحال و بختیاری از روند رو به رشد و نگران کننده صنعت سد­سازی کشور، فرو رفتن هزاران هکتار جنگل در کام دریاچه­ های سدهای احداثی بوده و در ادامه این روند برای سدهای در دست احداث، نابودی هزاران هکتار از باقیمانده جنگل­ های این دیار اجتناب­ ناپذیر است. تنها سهم گزینه در دست­ ساخت سد خرسان ۳ حدود چهار هزار هکتار جنگل است.

عبور خط لوله انتقال گاز از جنگل­ های منطقه حفاظت شده دنا در استان کهگیلویه و بویراحمد، نیز مرثیه­ ای دیگر است که حسرت و تلخی ناشی از تخریب اکوسیستم­ های منحصر­بفرد کشور، بیش از حلاوت اجرای این پروژه ملی برجان دوست­داران محیط زیست نشسته است.

 شوربختانه امید به اصلاح این رویه­ های ناهنجار محیط زیستی در اجرای طرح­ های توسعه­ ای، تاکنون با الزام و اعمال شرط اجتناب­ ناپذیر ارزیابی محیط زیستی پروژه­ ها در هر سطحی نیز توفیق چندانی به دنبال نداشته، زیرا آن­ گونه که تاکنون در ارزیابی­ های محیط زیستی پروژه­ ها اتفاق افتاده است، عامل پوشش گیاهی طبیعی(جنگل و مرتع) از وزن و امتیاز لازم در مجموع مؤلفه­ های متعدد تصمیم­ سازی و گزینه­ گزینی­ ها برخوردار نبوده است. خاصه اینکه، قربانی شدن این بخش نه تعارض و چالش­ های اجتماعی را به­ دنبال داشته و نه بهائی را باید برای این ذبح نابخردانه پرداخت!

بدون شک توسعه­ ای که در صورت پایدار بودن می تواند به­ عنوان تنها راه مهار دیگر عوامل تخریب جنگل­ های زاگرس مثل زراعت در زیراشکوب، قطع جنگل و تولید زغال، چرای غیر اصولی دام و بهره­ برداری­ های غیرعلمی مطرح باشد، حال به لحاظ نادیده گرفته شدن ملاحظات محیط زیستی و توانمندی­ های بوم­ شناختی مناطق، پایداری خود را از دست داده و به عنوان یکی از عوامل مهم تخریب این رویشگاه­ های کم­ نظیر کشور بدل شده است.

بازتاب ها:

– روزنامه اعتماد: ناجی یا بلای جان!؟ طرح های توسعه یی در جنگل های زاگرس



۶ دیدگاه لـ طرح­ های توسعه­ ای در جنگل­ های زاگرس؛ ناجی یا بلای جان!؟

  1. کارت شارژ گفته است:

    ۱ آبان, ۱۳۹۱ در ساعت ۱۵:۳۴

    محیط زیست خود را حفظ کنیم !! این فرهنگ کی میشود؟

  2. علیرضا امیری گفته است:

    ۲۵ آبان, ۱۳۹۱ در ساعت ۰۹:۱۲

    با سلام
    این حکایت در استان کرمانشاه هم برقرار است.چه جنگل هایی را که برای کشیدن خطوط لوله ویران نکردند !در هر زمینه ای که مشکلی به وجود می آید از کیسه ی جنگل ها و مراتع خرج می کنند.در صورتی که نمی دانند به قول سعدی ” یکی بر شاخ بن می برید “.
    اهمیت منابع طبیعی را بالاخره خواهند فهمید ولی ممکن است که خیلی دیر شده باشد.

  3. هومان خاکپور گفته است:

    ۲۵ آبان, ۱۳۹۱ در ساعت ۲۱:۰۷

    به علیرضا امیری:
    شوربختانه این ماجرای تلخ گریبانگیر تمامی جنگل های ارزشمند منطقه زاگرس است. جنگل هایی که تاوان نابخردی ها در طراحی چیدمان توسعه کشور را می دهند.

  4. گروه کوهنوردی همت شمیران | Hemmat Shemiran Mountaineering Club » راه های ما… راه های آنان! گفته است:

    ۱۲ دی, ۱۳۹۱ در ساعت ۰۲:۵۳

    […] تخریب ها در زاگرس (عکس از دیده بان طبیعت بختیاری) […]

  5. زهرا دانیالی گفته است:

    ۱۸ اسفند, ۱۳۹۱ در ساعت ۱۶:۵۶

    باسلام و خسته نباشید.
    نمیدانم چه بگویم ولی همین را می توان بگویم که در آیندی زود طلای سبزمان به مثال مرواریدی در اعماق دریا می شوند که با غواصی غواصان ماهر هم دیگر در اعماق تالاطم دریا نیز برنمیگردند.این نتیجه افکار بلندپروازانه ی کارشناسانمان هست که بر اعماق برگهای پوچ کارشناسی می نویسند.

  6. هومان خاکپور گفته است:

    ۱۸ اسفند, ۱۳۹۱ در ساعت ۲۳:۱۱

    به زهرا دانیالی:
    ممنون از همراهی‌های دلگرم کننده‌تان … انشاالله با تلاش‌های شما جوانان محیط‌زیستی شاهد بازگشت شادابی و طراوت به طبیعت سرزمین بختیاری باشیم.

Leave a comment