در نوشتار پیشین از وضعیت بحرانی و خشکی بی سابقه ی امسال تالاب گندمان و سایه مرگی که بر روی آن گسترده شده و آرام و بی صدا آن تالاب بین مللی را به کام مرگ و نابودی می کشاند نوشتم، خشکی بی سابقه ای که تاکنون هیچ یک از ساکنین آبادی های اطراف به یاد نداشتند.

   در حالی شاهد این قحطی و بحران آب مرگبار در تالاب ارزشمند گندمان هستیم که این زیست بوم تنش فاجعه باری را در سال گذشته پشت سر گذاشته است. آتش سوزی گسترده ای که مهار و اطفاء کامل آن قریب به یک ماه طول کشید و نهادهای متولی به دلیل نداشتن تجهیزات سخت افزاری مناسب در مقابله با آن عاجز و درمانده بودند!

   در آن رخداد تلخ دیدیم که تنها آبگیرهای پراکنده در گستره ی تالاب بودند که توانستند آتش به عمق رفته را مهار کنند و از پیشروی آتش جلوگیری کنند. شرایط ویژه تالاب و ضخامت ۱۲ متری تورب ها (زغال سنگ نارس) سبب گردید به رغم مهار آتش سوزی سطحی، آتش به زیر رفته و با اندک بادی به سطح آمده و مجددا” شعله ور گشته و کار اطفاء را با مشکل مواجه سازد.

   در شرایط فعلی که پدیده های طبیعی – خشکسالی و افزایش درجه حرارت – و اقدامات نابخردانه انسانی – عدم رعایت حق آبه طبیعی تالاب، حفر چاه های مجاز و غیرمجاز و برداشت های بیش از حد مجاز آب جهت بخش کشاورزی، تغییر مسیر و بستر رودخانه آقبلاغ و جلوگیری از ورود آب چشمه ها به تالاب – وضعیتی به مراتب بحرانی تر و خشک تر از سال گذشته را برای گندمان رقم زده اند، خطر آتش سوزی بیش از سال گذشته این تالاب خشک و آسیب پذیر را تهدید می کند.

ادامه مطلب»

   تالاب گندمان را که یادتان هست؟ تالابی که در دفتر بین المللی تحقیقات پرندگان آبزی «لندن – ۱۹۵۲» به ثبت رسیده و با مساحتی حدود ۱۰۰۰ هکتار در فاصله ۲۰ کیلومتری جنوب بروجن و ۴ کیلومتری شهر گندمان قرار گرفته است. همان تالابی که در اوایل پائیز سال گذشته قریب به یک ماه در آتش می سوخت و تا مدت ها آتش در عمق جانش جا خوش کرده بود.

   همچنان که در مطالب پیشین گفته شد نزولات جوی، رودخانه آق بلاغ و چشمه های حاشیه تالاب از جمله منابع آبی گندمان را تشکیل می دهند و رویشگاه های گیاهی آن – گونه های حاشیه ای و نم پسند –  زیستگاه های جانوری منحصر به فردی را برای زمستان گذرانی و تخمگذاری پرندگان مهاجر و اسکان دائم پرندگان بومی بوجود آورده که قریب به ۱۵ گونه پرنده ی بومی و قریب به ۳۰ گونه پرنده مهاجر نواحی سردسیر شمالی با جمعیت های زیاد، انواع مارها و قورباغه ها و لاک پشت ها و پستانداران و ماهی ها در خود جای داده است.

   در بازدیدی که امروز – ۱۲/۶/۸۹ – به همراه دوستان ساکن در آبادبوم های اطراف تالاب داشتم شوربختانه تاکنون اقدام چندانی برای مهار و جبران تهدیدهای طبیعی و انسانی وارد بر تالاب صورت نگرفته بود و سایه مرگ بر قسمتهای زیادی از تالاب سایه گسترده بود!

ادامه مطلب»

   نزدیک به یک ماه پیش  تعدادی گاومیش موطن خود – استان خوزستان – را ترک کرده و بدون هیچ مانعی، خیلی سریع به تالاب زخمی گندمان وارد شدند. سر انجام این ورود غیرقانونی که با واکنش اهالی روستاهای اطراف تالاب، فعالان محیط زیست، رسانه ها و مسئولین محلی مواجه گردیده بود، آن شد که گاومیش ها هر چند به صورت لاک پشتی، اما بالاخره پس از گذشت بیش از یک ماه مجددا” به موطن خود برگردانده شوند!

   فشارهای زیاد – از جمله عدم رعایت حق آبه، آتش سوزی طولانی مدت سال گذشته، چرای مفرط  و … – که این سالها بر تالاب گندمان تحمیل شده است، پوشش گیاهی این زیستگاه را با افت شدید کمی و کیفی مواجه ساخته و فشار دام سبک و سنگین روستاهای اطراف را به بالاتر از آستانه تحمل تالاب رسانده است. حضور دام بیش از ظرفیت در گندمان – که سالهاست از آستانه تحمل تالاب نیز گذشته است – سبب می گردد هر ساله از قدرت خودترمیمی این زیستگاه نگون بخت کاسته شود.

   هر چند تلاش های همه‌ی مسئولین محلی، مقامات استانی، شخصیت‌های قضایی و انتظامی و حتا مردم ساکن در آباد‌ی‌های اطراف گندمان در ماجرای خروج گاومیش ها از تالاب زخمی گندمان در خور تحسین و قدر دانی بوده است، اما سؤال اساسی این است که چگونه اجازه داده شده است این گاومیش ها، آسان و بی خیال و بدون اخذ مجوزهای لازم وارد تالاب شوند؟ و با این ورود آسان، ضمن لگدمال کردن یک ماهه این تالاب تحت فشار، بخش عمده ای از توان و وقت ادارات محیط زیست و منابع طبیعی و دستگاه های قضایی و انتظامی محل را صرف ماجرای اخراج آن گاومیش ها نمایند؟

   در چند روز اخیر برخی از اهالی تالاب گندمان با نگارنده تماس گرفته و نگران حضور غیر قانونی یک گله گاومیش غیر بومی در تالاب می باشند. هرچند بر این دوستداران طبیعت پوشیده نیست که صاحبان این گاومیش ها با هماهنگی و همکاری چند نفر هم ولایتی سودجو و فرصت طلب از خوزستان به گندمان آمده اند!

   آن دلسوزان گندمان که شاهد کم آبی و آتش سوزی سال گذشته و چرای مفرط هر ساله در تالاب بین المللی و منحصر به فردشان می باشند، از این فشار مضاعف که منجر به تخریب بیشتر تالاب گشته و عرصه را بر دامهای شان تنگتر می کند سخت برآشفته اند و از اداره محیط زیست خواستار اخراج این گاومیش ها از تالاب می باشند.

   نزدیک به ۱۰ روز پیش موضوع را به اطلاع دوستان مان در اداره کل محیط زیست استان رساندم و بر وضعیت نابسامان گندمان – که ناشی از خشکسالی و عدم رعایت حق آبه و آتش سوزی گسترده سال گذشته و چرای مفرط می باشد – تأکید کردم و متعاقبا” خبر پیگیری های قضایی اداره کل محیط زیست استان برای اخراج این گله گاومیش را به اطلاع اهالی تالاب گندمان رساندم.

   اما این روزها برخی از اهالی تالاب گندمان با ابراز نگرانی سؤال می کنند به چه دلایلی محیط زیست استان تاکنون موفق به اخراج گاومیش ها و کاهش فشار چرا بر تالاب نشده است!؟

   امیدوارم همکاران سخت کوش مان در محیط زیست استان هرچه سریعتر به این دل نگرانی اهالی دلسوز تالاب گندمان پایانی خوش بدهند.

   امروز – ۳۱ اردیبهشت ۱۳۸۹ – در حالی دل به طبیعت بهاری گندمان زدیم که ریزگردهای عربی، بام ایران – بروجن – را نیز به مانند دیگر شهرهای غرب و جنوب غرب کشور درنوردیده بودند. هوای غبار گرفته امروز که متأثر از ریزگردهایی با منشأ تالابی بود، دیدن آسمان را از اهالی بام ایران دریغ ورزیده بود و خبر از هوای ناخوش روزهای تابستان در پیش روی داشت. شاید بهترین تصمیم در این روز پیوستن به طبیعت و همراه شدن با زندگی آرام و بدون هیاهوی اهالی تالاب گندمان بود که خوشبختانه به همراه خانواده همین تصمیم را گرفتیم و خاطراتی زیبا و به یاد ماندنی را فارغ از این هوای نفس گیر رغم زدیم.

با این تصاویر زیبا شما را در لذت بردن از طبیعت بهاری تالاب گندمان شریک می کنم: 

ادامه مطلب»