ظرفیت‌سازی در حوزه سازمان‌های مردم‌نهاد محلی همواره در شمار دغدغه‌ها و مطالبات جدی فعالان و متخصصان حوزه منابع طبیعی و محیط زیست کشور بوده است. این ظرفیت‌سازی هم می‌تواند از جنبه مهارت‌های فنی و توانمندی‌های علمی و بنیه مالی مدنظر باشد و هم از جهت افزایش تعداد این نهادها در میان جوامع محلی مورد توجه قرار گیرد.

     طرح بین‌المللی زاگرس که آغاز فعالیت‌های مطالعاتی ‌اش به حدود یک‌دهه پیش می‌رسد یکی از فرصت‌های مناسب و ارزشمند در راستای توانمندسازی تشکل‌های محیط زیستی در میان جوامع محلی مناطق پایلوت زاگرس مرکزی است که درصدد است اقدامات مؤثری در این زمینه انجام دهد.

     نگارنده به‌همراه خانم شیرین ابوالقاسمی – مدیر ملی طرح بین‌المللی حفاظت از تنوع زیستی زاگرس مرکزی – در همین زمینه گفتگویی را با خبرگزاری مهر انجام داده‌ایم که می‌توانید مشروح آن‌را در زیر بخوانید:

     طرح بین المللی “حفاظت از تنوع زیستی زاگرس مرکزی” در  چهار استان کشور از جمله استان چهارمحال و بختیاری، کهگیلویه و بویر احمد، اصفهان و فارس در حال اجرا است و اعتبار و تسهیلات این طرح توسط سازمانهای بین المللی و داخلی تامین شده است.

    به گزارش خبرنگار مهر؛ طرح “حفاظت از تنوع زیستی زاگرس مرکزی” یکی از طرحهای مهم حفاظتی در حوزه محیط زیست در کشور است که این طرح بین المللی با همکاری و پشتیبانی سازمانهای بین المللی و ارگانهای دولتی کشور در پنج استان کشور در حال برگزاری است.

     نمایندگی سازمان ملل متحد در ایران در شمار نخستین نهادهای محیط زیستی بین‌المللی است که حدود هفت سال پیش در سال ۲۰۰۶ میلادی  با آغاز فاز اجرایی طرح “حفاظت از تنوع زیستی زاگرس مرکزی”، فعالیت‌های اجرایی‌اش را با همکاری دستگاه‌های دولتی مرتبط با حوزه منابع طبیعی و محیط زیست در چهارمحال و بختیاری و سه استان کهگیلویه، فارس و اصفهان را شروع کرد.

    سازمان حفاظت محیط زیست، وزارت جهادکشاورزی، جنگلها و منابع طبیعی و وزارت نیرو و سازمان میراث فرهنگی و گردشگری در سطح ملی و استانی در اجرای این طرح همکاری دارند.

     هرچند که محدوده اجرایی طرح بین‌الملی زاگرس با وسعتی بالغ بر ۲٫۵ میلیون هکتار می‌تواند تمامی مناطق استان چهارمحال‌و‌بختیاری، مناطق وسیعی از استان کهگیلویه ‌و‌ بویراحمد، قسمت اعظم شهرستان‌های اقلید و مرودشت در استان فارس و سمیرم در استان اصفهان را پوشش دهد، اما در حال حاضر این طرح در چهار محدوده پایلوت (هر استان یک محدوده پایلوت) در حال اجرا است و منطقه سبزکوه(ناغان – بلداجی) به عنوان محدوده پایلوت چهارمحال و بختیاری انتخاب شده است.

     همان‌طور که در اسناد این طرح بین‌المللی آورده شده است، دست‌یابی به توسعه اقتصادی‌اجتماعی پایدار ضمن حفاظت و احیاء تنوع زیستی در منطقه زاگرس هدف کلان طرح است که قرار است از طریق همسو کردن تمامی ظرفیت‌های نرم‌افزاری و سخت‌افزاری بخش‌های دولتی مؤثر و جوامع محلی ذینفع به سمت این هدف کلان حرکت کنند.

     نایب رئیس انجمن زیست محیطی تسنیم استان چهارمحال و بختیاری در این خصوص با اشاره به اجرای طرح حفاظت از تنوع زیستی زاگرس مرکزی، عنوان کرد: بدون شک توانمندسازی جوامع محلی در زمینه ارتقاء سطح آگاهی‌های عمومی و مهارت‌های فنی و همچنین تغییر هدفمند باورهای معیشتی بهره‌برداران در شمار مهمترین و راهبردی‌ترین برنامه‌های اجرای این طرح بین‌المللی است.

     هومان خاکپور عنوان کرد: همانگونه که در طرح هم تأکید شده است؛ سازمان‌های مردم نهاد محلی یکی از ظرفیت‌های راهبردی برای دستیابی به اهداف کلان و اصلی طرح بوده که می‌توانند به عنوان همکاران اصلی در اجرای مأموریت‌های مشارکت‌جویانه طرح خصوصا” در زمینه افزایش سطح مشارکت و ظرفیت‌سازی در جوامع محلی نقش‌آفرینی کنند.

     این کارشناس منابع طبیعی تاکید کرد: از سوی دیگر کم‌توجه‌ای نهادهای دولتی به توانمندسازی نرم‌افزاری و مهارتی تشکل‌های مردمی استان‌ها که از جنس جوامع محلی هستند، سبب شده است اغلب این نهادهای مردمی از آمادگی‌های لازم و قابل‌انتظار برای این همکاری‌ها برخوردار نباشند، حضور چنین نهادهای بین‌المللی‌ها برای اجرای اینگونه طرح‌ها در استان‌ها، فرصت‌های بسیار مناسبی برای تقویت بنیه نرم‌افزاری و مهارتی تشکل‌های استانی بوده که خوشبختانه به همت دست‌اندکاران “طرح حفاظت از تنوع زیستی زاگرس”، این فرصت با برگزاری کارگاه‌های آموزشی فراهم شد و اعضای تشکل‌های محیط زیستی سراسر استان چهارمحال و بختیاری در این کارگاه‌ها مشارکت می‌کنند.

     وی تاکید کرد: امید آنکه همچنان ظرفیت‌سازی در حوزه سازمان‌های مردم‌نهاد محلی در ابعاد کیفی و کمی در تمامی سکونتگاه‌های روستایی و شهری این پایلوت‌های استانی، در شمار اولویت‌های کاری و راهبردی دست‌اندرکاران اینگونه طرح‌های بین‌المللی قرار داشته باشد تا پس از پایان یافتن زمان حضور این نهادهای بین‌المللی، امیدواری‌ها برای ادامه این فعالیت‌های مشارکتی دلگرم کننده‌تر باشد.

 تامین تسهیلات و اعتبار توسط صندوق محیط زیست جهانی

     مدیر ملی طرح حفاظت از تنوع زیستی زاگرس مرکزی در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار داشت: طرح بین المللی حفاظت از منابع زیستی زاگرس مرکزی در وسعت دو میلیون و ۵۰۰ هزار هکتار در محدوده استانهای اصفهان، چهارمحال و بختیاری، فارس و کهگیلویه و بویراحمد آغاز شده و هم اکنون نیز در حال اجرا است.

     شیرین ابوالقاسمی افزود: طرح بین المللی حفاظت از منابع زیستی زاگرس مرکزی از سال ۱۳۸۱ فاز مطالعاتی آن آغاز شده و در سال ۱۳۸۵ اجازه اجرا آن از سوی برنامه عمران ملل متحد داده شده است.

     وی تاکید کرد: این طرح با پشتوانه و تسهیلات صندوق محیط زیست جهانی و با اعتبار بین المللی سه میلیون و ۸۰۰ هزار دلار و اعتبار ملی شش میلیون و ۸۰۰ هزار دلار اجرا و هم اکنون نیز در حال اجرا است.

     وی بیان کرد: این طرح با مشارکت وزارت جهاد کشاورزی، منابع طبیعی، سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، وزارت نیرو و سازمان حفاظت محیط زیست در حال اجرا است که بیشترین اعتبار این طرح در حدود پنج میلیون و ۸۰۰ هزار دلار از سوی سازمان حفاظت محیط زیست تامین شده است.

     مدیر ملی طرح حفاظت از تنوع زیستی زاگرس مرکزی عنوان کرد: این طرح توسط سازمانهای بین المللی در سال ۲۰۱۰ ارزیابی میان دوره ای شد که متاسفانه تشخیص داده شد که طرح در راستای اهداف اولیه پیش نرفته است.

     ابوالقاسمی ادامه داد: طرح با هدف اصلی همسوسازی فعالیتهای توسعه ای در قالب برنامه حفاظت از تنوع زیستی است وکارشناسان اعلام کردند این طرح به این هدف نزدیک هم نشده است.

     وی بیان کرد: در این خصوص گزینه‌هایی از جمله متوقف کردن اجرا طرح، اجرا طرح با اصلاحات و نهایتا” تمدید طرح با شرایطی جدید در رویکرد کلی؛ تحت برسی قرار گرفته که تصمیم گرفته شد طرح همچنان اجرا شود و طرح هم اکنون در حال اجراست.