روستاهای لردگان در صف جیرهبندی آب!
تولید ۱۰ درصد از منابع آبی کشور در ۱ درصد از سرزمین زاگرس سبب گردیده است تا دیار چهارمحال و بختیاری به سرزمین آبها شهرت پیدا کند. بدون شک میانگین بارش سالانه حدود ۷۰۰ میلیمتر، یکی از ویژگیهای منحصربفرد این سرزمین بوده که حیات و شادابی دو استان پهناور اصفهان و خوزستان را مرهون بارشهای آسمانی و رودخانههای خروشان خود ساخته است.
منطقه لردگان با برخورداری از وسعت نیمی از جنگلهای چهارمحال و بختیاری و بارش سالانه ۳ برابر میانگین کشوری، رودخانههای بزرگی چون خرسان و ارمند و کارون را در خود جای داده و به یکی از قطبهای اصلی سرمایهگذاری سدسازی در کشور شهرت یافته است. سدهای زنجیرهایی احداث شده کارون ۳ و ۴ و سدهای در دست احداث خرسان ۱ و ۲ و ۳ و سد در دست مطالعه کارون ۵، همگی در رویشگاههای جنگلی ۱۵۷ هزار هکتاری لردگان واقع شده و دستکم ۲۰ هزار هکتار از این جنگلها را به کام مرگ میکشانند!
شاید باورش سخت باشد تصور کنیم که چنین منطقهای با پوشش جنگلی بیش از ۵۰ درصد و بارندگی سالانه حدود ۷۰۰ میلیمتر؛ امروز با بحران آب شرب مواجه شده و بنابر گفتههای مسئولان آب منطقه؛سطح ایستابی منابع آب شرب روستاهای آن بین ۱۰ تا ۱۵ متر کاهش یافته باشد! از تعداد ۶۰ حلقه چاه آب شرب روستاهای آن، تاکنون ۱۷ منبعاش خشک و سطح ایستابی ۴۳ منبع دیگر آب شرب روستاهای این منطقه نیز به شدت کاهش یافته باشد و مردمان آن آبادیهای جنگلنشین در کنار سدهای غولپیکر برقآبی، در معرض تهدید جیرهبندی و قحطی آب قرار گرفته باشند!
تنها در مدت زمانی کمتر از ۴ دهه طول کشید تا با افزایش جمعیت و عدم توسعه زیرساختهای اشتغالزایی سازگار با شرایط بومشناختی منطقه؛ با ورود ادوات و ماشینآلات کشاورزی بخشهای زیادی از زیراشکوب جنگلهای منطقه تخریب و به زراعت دیم تبدیل گردد. شخم در جهت شیب برای کشت دیم در زیراشکوب جنگل، بههمراه چرای مفرط و تخریب جنگلها در اثر تولید زغال و سوختهای هیزمی و همچنین اجرای غیراصولی برخی از پروژههای عمرانی؛ روند نفوذ و نگهداری آب در سفرههای زیرزمینی را بهشدت تحت تأثیر قرار داده و تشدید فرسایش(۲۵ تن در هکتار در سال) و رسوب در پشت سدهای بزرگ منطقه را بهدنبال داشته است.
البته فراموش نکنیم که در سالهای اخیر توسعه کمی اراضی کشاورزی و برداشتهای بیرویه از منابع آب و حفر چاههای مجاز و غیرمجاز بههمراه شیوههای سنتی آبیاری با انتخاب نادرست الگوهای کشت با نیاز آبی بالا؛ روند خشکی منابع آب منطقه را شدت بخشیده و بهعنوان یکی از مهمترین عوامل در صدر سیاهه مؤلفههای مؤثر در تشدید روند افت سطح آب سفرههای زیرزمینی منطقه لردگان قرار گرفته است.