وضعیت خشکسالی ایران از ابتدای مهر تا پایان بهمن­ ماه ۱۳۸۹

این مطلب دراین تاریخ ارسال شده است چهارشنبه, ۱۱ اسفند, ۱۳۸۹ در ساعت ۰۰:۵۷

ضمن قدردانی از دکتر مرتضی خداقلی عزیز و همکارانش در پایگاه مدیریت خشکسالی کشاورزی استان اصفهان به پاس تهیه و ارسال گزارشات ارزشمند وضعیت ماهانه‌ی خشکسالی کشور، مشروح تازه‌ترین یافته‌های آب و هوایی منتج از نقشه‌های خشکسالی کشور که در قالب گزارش بهمن ماه ۱۳۸۹ این تیم سختکوش برای تارنمای طبیعت بختیاری ارسال گردیده است؛ انتشار می بابد.

نتایج مطالعات انجام گرفته پس از گذشت ۵ ماه از سال آبی ۹۰-۸۹ در پایگاه مدیریت خشکسالی کشاورزی استان اصفهان، نقاط قوتی در جهت بهبود شرایط خشکسالی کشور در آینده را نوید می­دهد. گرچه شاهد سیطره خشکسالی در بخش­های وسیعی از کشور می­باشیم – به طوری که ۸۱ درصد از مساحت کشور بارشی کمتر از میانگین درازمدت دریافت نموده – ولی در مقایسه با چند ماه گذشته وضعیت خشکسالی بهبود یافته است. همچنین فعالیت سامانه­ های باران­ زا در دو ماه اخیر (دی و بهمن) بر روی کشور توانسته است شرایط خشکسالی را در برخی از نقاط ایران در سطح محدود تغییر دهد و سبب افزایش بارش سال آبی جاری نسبت به دراز مدت آن گردد.

بر اساس نمودار ۱ مشخص می­گردد که در کل ایران زمین، با ۵ کلاس خشکسالی مواجه است. خشکسالی متوسط که در حدود ۵۷ درصد از مساحت کشور را در برگرفته، بیشترین مساحت را به خود اختصاص می­دهد و در اقصی نقاط کشور شاهد این کلاس خشکسالی می­باشیم. خشکسالی شدید از نظر فراوانی در دومین جایگاه قرار دارد و از نظر موقعیت مکانی در بخش شمال غربی کشور و بخش­های وسیعی از استان یزد و اصفهان گسترش یافته است. خشکسالی خفیف  که در حدود ۹/۶ درصد از مساحت کشور را شامل می­شود در ناحیه جنوبی دریای خزر و به صورت دو نوار باریک که از جنوب به طرف شرق و نوار دیگر از جنوب به سمت ناحیه جنوب شرقی کشیده شده و ناحیه ترسالی را به طور کامل در بر می­گیرد و در آخر، خشکسالی بسیار شدید کمترین درصد مساحت خشکسالی را شامل شده به طوری که کمتر از ۱ درصد از مساحت ایران در این طبقه جای گرفته و به صورت لکه­ های قرمز کوچک در برخی ار نقاط به صورت پراکنده مشاهده می­گردد.

وقوع بارش­های نسبتاً مناسب در نیمه جنوب و جنوب شرقی کشور، سبب شده است که در بهمن ماه بر خلاف ماه­های گذشته شاهد ترسالی در کشور باشیم. در مجموع نزولات جوی در این بازه زمانی در ۱۹ درصد از مساحت کشور، از آمار دراز مدت آن پیشی گرفته است. این محدوده از ناحیه جنوب شرقی استان فارس آغاز می­گردد و پس از دربرگرفتن بخش اعظم استان های کرمان و سیستان و بلوچستان درگوشه جنوب شرقی کشور خاتمه می­یابد. هر چند سهم ترسالی متوسط بیشتر بوده است ولی خوشبختانه تا حدودی توان جبران اثرات خشکسالی ماه­های گذشته را داشته است.

نمودار ۲ تغییرات بارش و وضعیت خشکسالی را از مهر تا بهمن­ ماه به تفکیک ماهانه ارائه می­ دهد. در نخستین نگاه مشخص می­گردد که مقدار بارش از مهر تا دی­ ماه کمتر از میانگین درازمدت بوده و تنها در بهمن بارش دریافتی از میانگین درازمدت فزونی می­یابد. همچنین بر اساس این نمودار درمی ­یابیم که آذر­ماه در نخستین جایگاه خشکسالی در طی دوره ۵ ماهه قرار گرفته است و به عنوان خشک­ ترین ماه محسوب می­گردد.

مطالعه تغییرات بارندگی تجمعی (نمودار ۳) نشان می­دهد که در کل ایران از مهرماه تا آذرماه خشکسالی روند افزایشی به خود گرفته و در دی­ ماه و سپس بهمن ماه با وقوع بارش­ های نسبتا قابل توجه در مناطق جنوب و جنوب شرقی کشور، از درصد خشکسالی کاسته شده است. چنان­چه در اسفند ماه و ماه­های آتی شاهد چنین روند افزایشی در مقدار بارش باشیم، می­ توان به کاهش اثرات وخیم خشکسالی که از ماه­های قبل بر جای مانده است، امید داشت.

مطالعات مقایس ه­ای وضعیت خشکسالی کشور از مهرماه تا پایان بهمن­ ماه سال جاری با دوره مشابه در سال گذشته نشان می­دهد که گرچه درصد مناطقی که تحت سیطره خشکسالی هستند با سال قبل تقریباً مشابه است، اما در سال گذشته خشکسالی خفیف بر قسمت اعظم کشور غلبه داشته، حال آن­که در سال جاری خشکسالی متوسط بر خشکسالی خفیف پیشی گرفته و درصد بیشتری را به خود اختصاص داده است. همچنین مقدار بارش­های دریافتی در سال گذشته در کل کشور (۱۹۳ میلیمتر) بیشتر از سال جاری (۱۶۱ میلیمتر) بوده که افزایش شدت خشکسالی در سال جاری نسبت به مدت مشابه در سال گذشته را نمایان می­سازد.

در پایان این نکته قابل ذکر است که در شرایطی که بیش از ۸۰ درصد از مساحت کشور و از جمله استان­ هایی مانند آذربایجان غربی و شرقی که جزء پرباران­ترین استان­ های کشور بوده اند و در حال حاضر خشکسالی در آن­ها غالب گشته، تنها راه برون‌رفت از شرایط اخیر، مدیریت سیستمی خشکسالی در قالب مدیریت ریسک و پرهیز از مدیریت بحران است تا از این طریق،‌ مدیریت مطلوب خشکسالی‌های آینده فراهم گردد و این مهم نیازمند همکاری منسجم و یکپارچه تمام نهادهای درگیر در امر خشکسالی است. در این شرایط مسئولان امر باید در نگاهی جامع تمام ابعاد خشکسالی را در نظر گرفته و استراتژی و رویکردهای مناسب برای گذار از این شرایط نامطلوب را با توجه به اثرات ناشی از خشکسالی‌های اخیر، تدوین نمایند.

خلاصه وضعیت خشکسالی ایران از مهر تا پایان بهمن­ ماه ۱۳۸۹

– مجموع بارندگی ایران تا پایان بهمن ماه در سال آبی جاری، ۱۳۴/۲ میلی‌متر

– میانگین بارندگی دراز مدت ایران در این دوره، ۱۸۷/۷ میلی­متر

– درصد کاهش بارندگی نسبت به دوره آماری بلند مدت: ۲۸ درصد

– بالاترین درصد خشکسالی: ایستگاه­های سینوپتیک جاسک و چابهار با حدود ۹۲ درصد کاهش بارندگی نسبت به میانگین درازمدت؛ طی این مدت بارندگی این ایستگاه نسبت به میانگین درازمدت به یک سیزدهم کاهش یافته است.

– بالاترین درصد ترسالی: ایستگاه خاش با ۹۵ درصد افزایش بارندگی نسبت به میانگین دراز مدت؛ در طی این مدت بارندگی این ایستگاه نسبت به میانگین درازمدت ۲ برابر افزایش داشته است.

– پرباران­­ترین استان: استان کرمان با حدود ۲۸ درصد افزایش بارش نسبت به میانگین درازمدت.

– کم باران­ترین استان: استان یزد با حدود ۵۵ درصد کاهش بارش نسبت به میانگین درازمدت؛ در واقع بارندگی این استان نسبت به درازمدت به یک دوم کاهش یافته است.




۹ دیدگاه لـ وضعیت خشکسالی ایران از ابتدای مهر تا پایان بهمن­ ماه ۱۳۸۹

  1. محسن تيزهوش گفته است:

    ۱۳ اسفند, ۱۳۸۹ در ساعت ۱۶:۳۶

    با ساعت زمین همراه شویم
    ساعت زمین وارد پنجمین سال فعالیت خود شده است….
    امسال ۱۱ فروردین ۱۳۹۰ در ایران ساعت زمین را اجرا خواهیم کرد…
    با این حرکت همراه شوید…
    کدهای زیر را در وبلاگ خود منتشر نمایید…
    با سپاس

    var i30tID = ‘SV9JBEEJMTECW7TQ4SI9LNPXZ’;
    var i30tCountdown = ‘O1FYMZ2TDT’;

  2. عقیل گفته است:

    ۱۴ اسفند, ۱۳۸۹ در ساعت ۱۲:۲۱

    از آقای دکتر خداقلی و دوستان سخت کوششان به خاطر زحمتی که متحمل شدند و همچنین از شما آقای خاکپور برای اطلاع رسانی خوبتان تشکر می کنم امید که سالهای بعدی این چنین کم آبی و خشکسالی هایی را نداشته باشیم

  3. محمد سوزنچی گفته است:

    ۱۴ اسفند, ۱۳۸۹ در ساعت ۲۲:۰۴

    خیلی عالی و آموزنده بود و قابل استفاد در مقالاتم ممنون
    و همچنین
    با مطلبی با عنوان “نوری در تاریکی برای محیط زیست کشور”. به روز شده ام .

  4. موج ششم وبلاگستان گفته است:

    ۱۵ اسفند, ۱۳۸۹ در ساعت ۰۰:۲۹

    طبیعت ایران قربانگاه پاسداران محیط زیست، چرا؟

    لیست سیاه محیط زیست ایران در سال ۸۹ با مرگ چهار محیط بان مظلوم کاملتر شد. یا کشته شدن این چهار عزیز ایرانی، وبلاگستان سبز محیط زیست وارد یک هفته عزای عمومی شده است.

    در همین راستا از تمامی فعالین محیط زیست ایران انتظار می رود که با این موج همراه شده و در حمایت حافظان طبیعت این مرز و بوم اقدامی در خور شان و عظمت این شیر مردان ایرانی نمایند.

  5. محمد درويش گفته است:

    ۱۵ اسفند, ۱۳۸۹ در ساعت ۱۰:۳۷

    یک نکته جالب آن که بین ترترین و خشک ترین نقطه ایران، کمینه فاصله وجود دارد و هر دو در بلوچستان قرار گرفته اند!
    درود بر هومان و مرتضی عزیز.

  6. احمد پازوکی گفته است:

    ۱۵ اسفند, ۱۳۸۹ در ساعت ۲۱:۰۳

    خوبه این گزارشا برای کسانی که بعدا می خون تحقیق بکنن آرشیو خوبی می شه.
    به ما سر بزن هومان خان.

  7. هومان خاکپور گفته است:

    ۱۵ اسفند, ۱۳۸۹ در ساعت ۲۱:۲۹

    به عقیل و محمد سوزنچی:
    ممنون دوستان عزیز …

  8. هومان خاکپور گفته است:

    ۱۵ اسفند, ۱۳۸۹ در ساعت ۲۱:۳۹

    به محسن تیزهوش:
    مرگ این سلحشوران بی ادعای طبیعت وطن بسیار دردناک و تأثر برانگیز است. ای کاش قبل از آنکه خیلی دیر شود متولیان به فکر آسیب شناسی و یافت علت های چنین رفتارهای غیر انسانی می افتاند و با بازنگری در قوانین و فرهنگ سازی سزاوار از یروز چنین فجایع انسانی جلوگیری می کردند.

  9. هومان خاکپور گفته است:

    ۱۵ اسفند, ۱۳۸۹ در ساعت ۲۱:۴۳

    به احمد پازوکی:
    این هم مرهون زحمات و لطف دکتر مرتضی خداقلی عزیز می باشد …
    حتمن دوست عزیز

Leave a comment