رتبه بندی استان های کشور از نظر وسعت مراتع
مراتع زمین هایی هستند با پوشش نباتات طبیعی خودرو که پوشش گیاهی آن ها غالباً علفی چند ساله، بوته ای، بعضاً درختچهای و به ندرت دارای درختان پراکنده بوده و در فصل چرا عرفاً مورد تعلیف دام قرار میگیرند. مراتع دارای کارکردهای متعدد زیست محیطی، اکولوژیکی و اقتصادی از قبیل حفظ آب و خاک، جلوگیری از فرسایش خاک و تنظیم گردش آب در طبیعت، حفظ ذخایر ژنتیک گیاهی و جانوری، تولید محصولات دارویی و صنعتی و تأمین علوفه مورد نیاز دام های اهلی و وحوش می باشند. در ارزش گذاری اقتصادی مراتع؛ ۲۵ درصد ارزش هر هکتار مرتع مربوط به تولید علوفه و ۷۵ درصد مابقی مربوط به ارزشهای زیستمحیطی آن می باشد. بنابراین حفظ، احیاء و توسعه و بهرهبرداری از مراتع بیش از آنکه از دیدگاه تولید علوفه و تعلیف دام دارای اهمیت باشد از نظر زیست محیطی ارزشمند است.
حدود ۵۲ درصد از سطح ۱۶۴ میلیون هکتاری کشور را مراتع تشکیل میدهند. براساس گزارش «تهیه نقشه پوشش گیاهی کشور» دفتر مهندسی و مطالعات و آمار ارائه شده توسط دفتر فنی مرتع سازمان جنگل ها و مراتع کشور، وسعت مراتع کشور حدود ۸۴ میلیون هکتار برآورد گردیده که حدود ۱۰ درصد این مراتع در وضعیت خوب، حدود ۴۲ درصد در وضعیت متوسط تا فقیر و حدود ۴۸ درصد در وضعیت فقیر تا خیلی فقیر قرار دارند.
در حال حاضر سرانه مرتع در ایران حدود ۱/۲ هکتار و در جهان حدود ۸۲ هکتار است. مهم ترین چالش در مراتع ایران بهره بردار مازاد بر ظرفیت است. عدم توسعه یافتگی متناسب با جمعیت و وابستگی بیش از حد مردم به منابع طبیعی سبب گردیده است که با وجود ظرفیت حدود ۳۵ میلیون واحد دامی مراتع کشور، در حال حاضر بیش از ۲/۴ برابر این ظرفیت یعنی ۸۳ میلیون واحد دامی از مراتع استفاده کنند و معیشت بیش از ۹۱۶ هزار خانوار بهره بردار (روستایی و عشایری) به مراتع وابسته باشد. بر بنیاد ارزیابی های انجام شده، اندازه اقتصادی یک واحد دامداری در ایران بطور متوسط حدود ۲۵۷ واحد دامی با ۵۳۶ هکتار مرتع تعیین می گردد؛ در صورتیکه در حال حاضر بطور متوسط حدود ۴۲ واحد دامی با ۹۰ هکتار مرتع در اختیار هر خانوار دامدار قرار دارد.
استان های سیستان و بلوچستان، فارس و خراسان رضوی از نظر وسعت رویشگاه های مرتعی در بین کل استان های کشور به ترتیب رتبه های اول تا سوم را دارا می باشند.
ردیف | استان | مساحت مرتع (هزار هکتار) | درصد نسبت به کل کشور | رتبه در کشور |
۱ | آذربایجان شرقی | ۲۴۷۳ | ۲/۹۲ | یازده |
۲ | آذربایجان غربی | ۲۴۷۲ | ۲/۹۲ | دوازده |
۳ | اردبیل | ۹۰۴ | ۱/۰۷ | بیست و دو |
۴ | اصفهان | ۶۳۲۹ | ۷/۴۷ | پنج |
۵ | ایلام | ۱۱۱۲ | ۱/۳۱ | بیست و یک |
۶ | بوشهر | ۱۲۶۳ | ۱/۴۹ | هفده |
۷ | تهران | ۱۲۱۸ | ۱/۴۴ | هجده |
۸ | جیرفت و کهنوج | ۱۹۱۸ | ۲/۲۶ | سیزده |
۹ | چهار محال و بختیاری | ۹۰۸ | ۱/۰۷ | بیست و سه |
۱۰ | خراسان رضوی | ۶۵۵۸ | ۷/۷۴ | سه |
۱۱ | خراسان شمالی | ۱۵۵۵ | ۱/۸۴ | پانزده |
۱۲ | خراسان جنوبی | ۶۲۸۸ | ۷/۴۲ | شش |
۱۳ | خوزستان | ۲۴۷۸ | ۲/۹۲ | ده |
۱۴ | زنجان | ۱۱۳۷ | ۱/۳۴ | بیست |
۱۵ | سمنان | ۳۷۳۱ | ۴/۴۰ | نه |
۱۶ | سیستان و بلوچستان | ۱۰۶۴۸ | ۱۲/۵۷ | یک |
۱۷ | فارس | ۷۳۲۰ | ۸/۶۴ | دو |
۱۸ | قزوین | ۸۵۳ | ۱/۰۱ | بیست و شش |
۱۹ | قم | ۷۲۳ | ۰/۸۵ | بیست و هفت |
۲۰ | کردستان | ۱۲۹۴ | ۱/۵۳ | شانزده |
۲۱ | کرمان | ۶۲۶۸ | ۷/۴۰ | هفت |
۲۲ | کرمانشاه | ۱۱۸۸ | ۱/۴۰ | نوزده |
۲۳ | کهگیلویه و بویراحمد | ۴۷۹ | ۰/۵۶ | بیست و نه |
۲۴ | گلستان | ۸۶۳ | ۱/۰۲ | بیست و پنج |
۲۵ | گیلان | ۲۴۵ | ۰/۲۹ | سی و یک |
۲۶ | لرستان | ۸۸۴ | ۱/۰۴ | بیست و چهار |
۲۷ | مازندران(ساری) | ۳۸۸ | ۰/۴۶ | سی |
۲۸ | مازندران(نوشهر) | ۱۹۷ | ۰/۲۳ | سی و دو |
۲۹ | مرکزی | ۱۷۷۳ | ۲/۰۹ | چهارده |
۳۰ | هرمزگان | ۴۰۹۳ | ۴/۸۳ | هشت |
۳۱ | همدان | ۶۶۸ | ۰/۷۹ | بیست و هشت |
۳۲ | یزد | ۶۵۱۸ | ۷/۶۹ | چهار |
– | جمع کل کشور | ۸۴۷۴۷ | ۱۰۰ | – |
بهروز گفته است:
۱۰ فروردین, ۱۳۹۰ در ساعت ۱۱:۰۹
سلام. راستش من اطلاعات این جدول رو با جدول قبلی ترکیب کردم و روی نمودار بردم. جالبه که انگار ارتباط معناداری بین وسعت مراتع در یک استان با وسعت جنگل ها وجود نداره. اگر این نموداری که لینکش رو اینجا درج می کنم نگاه کنید رابطه مثبته اما R2 بسیار کمه. البته من هیچ دلیلی ندارم که بگم باید رابطه ای باشه اما نبودنش هم خودش کشفی بود!
http://climatechange.ir/images/forest.png
هومان خاکپور گفته است:
۱۰ فروردین, ۱۳۹۰ در ساعت ۱۱:۳۸
به بهروز عزیز:
با نظر شما موافقم و به نظرم می رسد این جور رابطه مربوط به تعاریف جدید و توافق شده بین دافتر جنگل و مرتع سازمان جنگل ها باشد که حتی عرصه های با تاج پوشش ۵ درصد را هم جزء جنگل به حساب آورده اند که با تعاریف استاندارد جهانی عرصه های جنگلی کمی متفاوت است. موضوعی که سال ها بین دفاتر جنگل و مرتع سازمان مورد اختلاف بود و بر اساس همان دیدگاه ها هم بود که بر روی اگثر مناطق جنگلی زاگرس به عنوان مراتع مشجر پروانه چرای دام صادر شده است. همانطور که در جدول ملاحظه کردید عرصه هایی در استان های بیابانی که حدود ۵ درصد تاج پوشش درختی هم داشته اند به عنوان جنگل قلمداد شده اند بنابراین همین سبب گردیده است که در رتبه بندی استان ها تأثیر بسیار زیادی بگذارد و صدای دیده بان عزیز همدان را هم دربیاورد!
ممنون از دقت نظرتان بهروزجان
mohamad گفته است:
۱۰ دی, ۱۳۹۰ در ساعت ۱۲:۳۵
منظور از درصد نسبت به کل کشور چیست؟متشکر عالی بود
هومان خاکپور گفته است:
۱۶ دی, ۱۳۹۰ در ساعت ۲۰:۲۱
به محمد:
لطفن اگر ابهامی است بیشتر توضیح بدهید تا اگر اطلاعاتی بیشتری داشتم به اطلاع برسانم …
محمود سلطانی گفته است:
۱۹ دی, ۱۳۹۰ در ساعت ۰۹:۴۴
درود بر شما
بیش از پیش پیروز باشید
ماهان گفته است:
۲۸ شهریور, ۱۳۹۲ در ساعت ۰۸:۵۰
برام سواله که چه جوری استانهای کویری(سیستان وبلوچستان،خراسان ،کرمان و…) بالاترین مرتع در کشور را دارن هرچقدر ما عکس وفیلم از این استانها دیدیم بیشترخشک وبی آب وعلف بوده؟؟؟
لطفا دلیلش را بگید
هومان خاکپور گفته است:
۲۹ شهریور, ۱۳۹۲ در ساعت ۱۹:۴۳
به ماهان:
مراتع از نظر کیفیت، تراکم و تاج پوشش گیاهی متفاوت هستند و تقریبن به ۴ گروه خوب، متوسط، فقیر و خیلی فقیر تقسیمبندی میشوند. یقینن مراتعی که شما در استانهای کویری دیدهاید در شمار مراتع فقیر و خیلی فقیر قرار دارند که تقریبن عاری از پوشش گیاهی چشمگیر شدهاند و برای شما چنین تداعیهایی پیش آمده است.