سد خرسان (۳) یکی از سدهای در حال احداث بر روی سرشاخه‌های کارون بزرگ است که اخیراً با اعتراضات گسترده سازمان‌های غیردولتی و فعالان محیط زیستی در سراسر کشور قرارگرفته است. متأسفانه گروهی از منفعت‌بران سدسازی این بار در قالب تشکل مدنی و مدافعان سینه‌چاک توسعه مناطق محروم در اقدامی غیرقانونی و غیراخلاقی با فریبکاری و سوء‌استفاده از صداقت تعدادی از اعضای شوراهای اسلامی و دهیاران روستاهای استان چهارمحال و بختیاری، اقدام به تنظیم نامه‌ای کرده و در آن نامه ضمن افراطی خواندن مخالفت‌های سازمان‌های غیردولتی و فعالان محیط زیستی نسبت به ساخت سد خرسان ۳؛ خواستار حمایت مسئولان ارشد منطقه و کشور از احداث این سد شده‌اند.

     از همین‌رو؛ تعدادی از تشکل‌های محیط زیستی استان چهارمحال و بختیاری نسبت به تنظیم فریبکارانه این نامه و انتشار آن در خبرگزاری جمهوری اسلامی ایران (مورخ ۲۱ دی ۱۳۹۳) اعتراض کرده و با افشای این فریبکاری خواستار انتشار این نامه روشنگرانه در همان خبرگزاری شده‌اند. متن کامل این جوابیه که در اختیار خبرگزاری ایرنا قرارگرفته و بخش‌های از آن در مورخ ۲۷ بهمن‌ ۱۳۹۳ در درگاه مجازی آن خبرگزاری منتشرشده است، در زیر با شما خوانندگان فرهیخته طبیعت بختیاری به اشتراک گذاشته می‌شود:

به نام هستی‌بخش

خبرگزاری محترم جمهوری اسلامی ایران در استان چهارمحال و بختیاری

با سلام و احترام

به آگاهی می‌رساند؛ در تاریخ ۲۱ دی‌ماه ۱۳۹۳ نامه‌ای با عنوان ” توسعه چهارمحال و بختیاری فدای شعار حمایت از محیط‌زیست نشود” که منتصب به “تعدادی از فارغ‌التحصیلان دانشگاه‌ها و اعضای شوراهای استان چهارمحال و بختیاری” بود، بر روی درگاه مجازی آن خبرگزاری منتشر شد است. با توجه به اینکه در این نامه سازمان‌های غیردولتی و فعالان محیط زیستی مورد خطاب قرارگرفته‌اند انتظار می‌رود برابر قوانین مربوطه، جوابیه زیر در پاسخ به آن نامه منتشر شود؛

ماجرا ازاین‌قرار است که؛ بر بنیاد ده‌ها مستندات علمی و ملاحظات کارشناسی در حوزه‌های زیست‌محیطی، اقتصادی، اجتماعی و میراث طبیعی، تعدادی از سازمان‌های غیردولتی محیط زیستی استان به همراه ده‌ها سازمان‌ غیردولتی از سراسر کشور نسبت به روند نگران‌کننده سدسازی و ساخت بدون مجوزهای قانونی سد خرسان ۳ بر روی سرشاخه‌های کارون بزرگ اعتراض کرده و از رییس‌جمهور درخواست کردند تا سدسازان را مجبور به تن‌دادن به قانون و ملاحظات علمی کرده و از هدر رفت ثروت‌های ملی و نابودی سرمایه‌های طبیعی این سرزمین جلوگیری کنند.

گروهی از منفعت‌بران سدسازی در کشور و استان برای مقابله و کم‌اثر کردن این درخواست علمی و کارشناسی سازمان‌های غیردولتی محیط زیستی، با فریبکاری و اغفال تعدادی از دهیاران و شوراهای روستاهای منطقه، اقدام به تهیه نامه منتشرشده در آن خبرگزاری کرده و با نشر توهین و افترا در آن نامه، باعث تشویش اذهان عمومی خصوصاً برخی مقامات ارشد استان نسبت به تشکل‌های محیط زیستی شده‌اند!

متأسفانه این گروه با فریبکاری و استفاده غیرقانونی از عناوین دولتی، از صداقت برخی دهیاران و اعضای شوراهای اسلامی روستاهای منطقه سوء‌استفاده کرده و به بهانه اخذ موافقت آ۶نان برای انجام فعالیت‌های عمرانی دولتی در روستاها، کاغذهای سفید را مهر و امضاء گرفته و ضمیمه نامه خود کرده‌اند! و حیرت‌آورتر اینکه لیست کارکنان و کارگران شاغل در سد کارون ۴ و خرسان ۳ را تحت عنوان “فارغ‌التحصیلان دانشگاهی” ضمیمه این نامه کرده‌اند! گفتنی‌است مستندات این بررسی‌ها موجود بوده و به پیوست همین نامه تقدیم می‌گردد.

از همین‌رو؛ تشکل‌های محیط زیستی استان ضمن محفوظ داشتن حق پیگیری‌های قضایی نسبت به تنظیم‌کنندگان این نامه، برابر قانون از آن خبرگزاری محترم تقاضا دارند به‌منظور تنویر افکار عمومی و مقابله با این‌گونه فریبکاری‌ها و آگاهی‌رسانی به دهیاران و اعضای شوراهای اسلامی نسبت با انتشار این جوابیه اقدام فرمایند.

جمعی از سازمان‌های غیردولتی محیط‌زیستی استان چهارمحال و بختیاری:

انجمن محیط زیستی تسنیم چهارمحال و بختیاری، انجمن دوستداران طبیعت شهرستان بروجن، تشکل زیست‌محیطی وحدت سبز و تشکل زیست‌محیطی حافظان طبیعت شهرکرد

     جمعی از سازمان‌های غیردولتی محیط زیستی کشور در نامه سرگشاده‌ای خطاب به رییس‌جمهور روحانی خواستار توقف ساخت غیرقانونی و فاقد مجوز سد خرسان ۳ بر روی یکه از مهم‌ترین سرشاخه‌های کارون بزرگ در استان‌های چهارمحال و بختیاری و کهگیلویه شده‌اند. خرسان ۳ یکی از سه سد زنجیره‌ای و پلکانی هدف‌گذاری شده بر روی رودخانه خرسان است که اضافه بر نابودی بیش از ۲۴۰۰ هکتار از جنگل‌های بلوط و بوته‌زارهای زاگرس که بخشی از منطقه حفاظت‌شده دنا را هم شامل می‌شود، حیات کارون را نیز به مخاطره می‌اندازد. رونوشت این نامه به معصومه ابتکار معاون رییس‌جمهور و رییس سازمان حفاظت محیط‌زیست کشور برای «تقدیر از پافشاری بر اجرای قانون و انجام ارزیابی و عدم صدور مجوز» و همچنین به حمید چیت‌چیان وزیر نیرو برای «استحضار و دستور توقف ساخت غیرقانونی این سد» داده‌شده است.

     متن کامل این نامه که به امضای بیش از ۵۰ سازمان غیردولتی محیط زیستی از سراسر کشور رسیده است، در زیر با شما خوانندگان گرامی طبیعت بختیاری به اشتراک گذاشته می‌شود:

به نام هستی‌بخش

سرور ارجمند جناب آقای دکتر حسن روحانی؛ رییس‌جمهور محبوب
با سلام و احترام
      کارون بزرگ به‌عنوان تنها رودخانه‌ی قابل کشتیرانی در ایران، از سرشاخه‌های زردکوه بختیاری و دنا سرچشمه می‌گیرد و پس از پیوستنِ رودخانه دز با عبور از کهن زادبوم‌های دیار خوزستان که نخستین خاستگاه‌های تمدن بشری بودند درنهایت به خلیج‌فارس ملحق می‌شود. کارونی که به باور بسیاری تاریخ‌شناسان بیگانه و خودی، جلگه‌هایش گهواره تمدن جهان هستند و آوازهای مردم بختیاری و لر و خوزی و عرب در لابه‌لای موج‌های خروشانش سُر می‌خورند و مردمانش مدافعان خط نخست ایران‌زمین بودند و هستند، این روزها حال خوشی ندارد.

     آقای رییس‌جمهور؛ سد خرسان (۳) یکی از ۲۵ سد در پرونده سرشاخه‌های کارون در زاگرس است که تنها به بهانه تولید ۲۷۵ مگاوات برق بدون اخذ مجوزهای قانونی ارزیابی اثرات زیست‌محیطی و اقتصادی اجتماعی، عملیات اجرایی آن بر روی رودخانه خرسان در استان چهارمحال و بختیاری آغازشده و با نادیده گرفتن قوانین و ملاحظات علمی و محیط‌زیستی اضافه بر گسترش خسارت‌های زیست‌محیطی و هدر رفت سرمایه‌ها، قانون‌گریزی را در جامعه ترویج می‌کند. این سد بیش از ۲۴۰۰ هکتار از جنگل‌ها و بوته‌زارهای منطقه زاگرس را زیرآب برده و هزاران ذخیره نادر جنگلی از گونه‌های بلوط ایرانی، بنه و بادام وحشی را در خط مرزی منطقه حفاظت‌شده دنا نابود می‌کند.

     اگر از بعد اقتصادی به احداث این سد نگاه کنیم و بر بنیاد معیار تحلیل سود و زیان، آن را ارزیابی کنیم به‌خوبی مشهود است که؛ در محاسبات ارزش‌گذاری اقتصادی این سد، تنها به ارزش حال و مستقیم منابع و اراضی بسنده شده است درصورتی‌که ارزش‌های زیستگاهی، خدمات زیستی جنگل‌ها و پوشش گیاهی، حفاظت خاک، ترسیب کربن و محاسبه ارزش تغییر نرخ تولید در پایین‌دست سد نادیده گرفته‌شده است؛ این درحالی‌است که اگر خدمات زیستی منطقه، ارزش‌گذاری و هزینه جایگزینی این خدمات هم محاسبه شود این هزینه‌ها بسیار فراتر از هزینه تملک و احداث سد و سازه‌های آن بوده و احداث این سد فاقد توجیه اقتصادی و زیست‌محیطی خواهد بود.

     آقای رییس‌جمهور؛ با احداث سد خرسان تعداد ۲۴ آبادی با بیش از ۸۰۰ خانوار به زیرآب رفته و بیش از ۱۰۰۰ معیشت در حوزه زراعت و باغداری، دامداری، پرورش زنبورعسل و آبزی‌پروری از بین خواهد رفت. صرفه‌نظر از هویت‌های فرهنگی، تعداد ۲۶ اثر تاریخی باستانی و طبیعی متأثر از احداث این سد خواهند شد که آتشگاه به‌عنوان طولانی‌ترین آبشار کشور یکی از این آثار ارزشمند و مزیت‌های منحصربه‌فرد طبیعی اقتصادی منطقه است. هزینه جابه‌جایی و اسکان مجدد این خانوارها و هزینه‌های جایگزینی این فرصت‌های شغلی بسیار بالاتر از هزینه‌هایی است که بابت تملک آن‌ها پرداخت می‌شود ولی متأسفانه توجه صرف به تملک و خرید مستقیم اراضی، معضلات اجتماعی زیادی را هم برای مردم روستاهای جابه‌جاشونده و هم برای جوامع محلی و شهری پذیرنده ایجاد خواهد کرد.

     آقای رییس‌جمهور؛ از نگاه تخصصی و مدیریت خردمندانه منابع آبی کشور هم، احداث این سد فاقد توجیه فنی، اقتصادی و توسعه پایدار است؛ میانگین آورد سالانه رودخانه کارون به کمتر از ۱۴ میلیارد مترمکعب و در شرایط حداقلی حاضر، به کمتر از ۹ میلیارد مترمکعب رسیده است. در حال حاضر ظرفیت ذخیره و نگهداری تعداد ۵ سد موجود و احداث‌شده بر روی کارون برابر ۱۴ میلیارد مترمکعب است که در شرایط نرمال و رعایت حق‌آبه زیستی رودخانه با دبی پایه ۲۲۰ مترمکعب بر ثانیه در اهواز می‌توانند حتی بیش از تمامی آورد رودخانه را ذخیره و انرژی برق‌آبی تولید کنند و دیگر نیازی به احداث سدهای جدید نیست.

     گفتنی است؛ در شرایط خشک‌سالی حاضر، میانگین آب ذخیره‌شده در سدهای موجود حدود ۱۱ میلیارد مترمکعب است که تولید برق آن‌ها به‌شدت کاهش پیداکرده است. میزان آب رهاشده در رودخانه کارون – تحت عنوان حق‌آبه زیستی – در شهر اهواز در شرایط خشک‌سالی شدید به کمتر از ۶۰ مترمکعب بر ثانیه نیز رسیده است که اضافه بر آلودگی شدید و کیفیت بسیار پایین، قادر به حفظ تعادل جریان اکوسیستمی در دهانه خلیج‌فارس و جلوگیری از ورود آب‌شور به داخل اروندرود و بهمن‌شیر نبوده و متأسفانه با برگشت آب‌شور، یک‌میلیون نفر نخل در منطقه را به نابودی کشانده و به شکل نگران‌کننده‌ای روند نفوذ آب‌شور به لایه‌های زیرزمینی را شدت بخشیده است.

     ازاین‌رو؛ ما سازمان‌های غیردولتی محیط‌زیستی کشور ضمن قدردانی از رویکرد دولت تدبیر و امید در حوزه محیط‌زیست و مدیریت خردمندانه منابع آبی، از حضرت‌عالی درخواست داریم به لحاظ خسارت‌های زیست‌محیطی، اقتصادی و اجتماعی ناشی از اجرای این سد و غیرقانونی بودن آن به لحاظ نداشتن مجوزهای قانونی ارزیابی اثرات زیست‌محیطی و اجتماعی و اقتصادی، دستور فرمایید ساخت این سد متوقف گردیده و به‌جای هدر رفت سرمایه‌های کشور، با بهره‌گیری هوشمندانه از دیگر ظرفیت‌های طبیعی موجود در منطقه، تولید انرژی‌های بادی در اولویت قرار گیرند.

رونوشت:

۱- سرکار خانم دکتر معصومه ابتکار معاون محترم رییس‌جمهور و رییس سازمان حفاظت محیط‌زیست کشور برای تقدیر از پافشاری بر اجرای قانون و انجام ارزیابی و عدم صدور مجوز
۲- جناب آقای مهندس حمید چیت‌چیان وزیر محترم نیرو برای استحضار و دستور توقف ساخت غیرقانونی این سد

با تقدیم احترام مجدد؛
سازمان‌های غیردولتی محیط‌زیستی کشور

دبیرخانه گروه هم‌اندیشی تالابی کشور، انجمن محیط‌زیستی تسنیم چهارمحال و بختیاری، تشکل زیست‌محیطی وحدت سبز چهارمحال و بختیاری، انجمن دوستداران طبیعت بروجن، تشکل زیست‌محیطی حافظان طبیعت شهرکرد، مؤسسه سبز کاران بالان، انجمن صنفی مهندسان صنعت آب خوزستان، انجمن ارزیابی محیط‌زیست ایران، انجمن حیات ایران، انجمن جوانان حافظ زمین (دامون)، انجمن پایشگران حامی محیط‌زیست (پاما)، انجمن حمایت از حیوانات، انجمن دنیای سالم، انجمن حامیان سیاره‌ی سبز، انجمن حامیان طبیعت چرو (جوانه) روانسر، انجمن دوستداران طبیعت فریدون‌شهر، انجمن زیست‌بان، انجمن ژین و ژینگه زاگرس، انجمن سبز چیا مریوان، انجمن طرفدارن توسعه انزلی، انجمن کوهنوردان ایران، انجمن همیاران زیست سبز، انجمن هیلو جنبش علفزار کرمانشاه، انجمن یاران سبز ژینگه کرمانشاه، انجمن یوزپلنگ ایرانی، بنیاد حرمت حیات، بنیاد درخت و کودک، تشکل زیست‌محیطی کاریزه سنندج، جامعه همیاران منابع طبیعی و آبخیزداری استان مرکزی، جمعیت حفظ و احیاء محیط کوهستان (پراو)، جمعیت دیده‌بان میانکاله، دیده‌بان حقوق حیوانات، دیده‌بان یادگارهای فرهنگی و طبیعی ایران، شبکه محیط‌زیستی استان کرمانشاه، کانون سبز فارس، گروه کوهنوردان گیاهخوار ایران، گروه بچه‌های آب، مرکز توسعه سازمان‌های غیردولتی محیط‌زیستی ایران، موسسه توسعه پایدار و محیط‌زیست، مؤسسه ۱۳ فروردین کازرون، مؤسسه حلقه سبز زمین، مؤسسه طلوع سبز، مؤسسه فرهنگی و اجتماعی و زیست‌محیطی کیمیای سبز، کانون طبیعت گردی سیروان، انجمن نسیم سراب اناهیتا کنگاور، جمعیت زنان مبارزه با آلودگی محیط زیست اصفهان، جمعیت حمایت از منابع طبیعی و محیط زیست (پیام سبز)، انجمن حافظان محیط زیست بادرود، جمعیت دوستداران طبیعت نجف‌آباد.

در همین رابطه:

– روزنامه قانون: دفن آبشـار آتشگاه در آب