تـامیـن سوخـت هیزمی‌ همواره در سیاهه عمـده‌ترین عوامل تخریب جنگل‌های زاگرس قرار داشته و بررسی‌های انجام شده گواه این حقیقت است که تبعات ناشی از اجرای طرح هدفمندسازی یارانه‌ها(به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین و مهم‌ترین طرح‌های اقتصادی کشور)، روند اثرگذاری آن را به‌شدت افزایش داده است.

     هرچند در سال‌های اخیر توسعه زیرساخت‌های تغییر الگوی سوخت مانند احداث جایگاه‌های توزیع نفت و گاز، روند استفاده از سوخت‌های هیزمی ‌در آبادی‌های داخل و حاشیه جنگل را تا حدودی کاهش داده است اما کماکان در مناطق دور افتاده و فاقد جاده‌های دسترسی که امکان احداث جایگاه و حمل آسان نفت و گاز میسر نبوده است، درختان جنگلی منبع اصلی تامین سوخت برای مصارف گرمایشی و پخت غذا در این سکونتگاه‌ها به‌حساب می‌آیند.

     رفتارها و گرایش‌های فرهنگی جوامع محلی برای تمایل به استفاده از سوخت‌های هیزمی‌ همواره به‌عنوان یک مانع اجتماعی در برابر طرح‌های تغییر الگوی مصرف سوخت روستائیان مطرح بوده که این مهم می‌بایستی با همت و همکاری نمایندگان جوامع محلی و نهادهای اجرایی و فرهنگی به‌انجام برسد.

      خوشبختانه با تلاش‌های قابل‌تحسین یکی از دهیاران – طالب حسنی – و حمایت‌های فنی‌اعتباری دستگاه منابع طبیعی این اتفاق در منطقه جنگلی ساطع لردگان صورت پذیرفته و مردم منطقه از نصب آبگرم‌کن‌های خورشیدی به‌خوبی استقبال کرده و با پرداخت ۵۰ درصد از هزینه‌ها، خواستار نصب تعداد بیشتری از این آبگرم‌کن‌ها در منطقه شده‌اند.

     با عنایت به این اسقبال و هم‌چنین تأثیرات غیرقابل‌انکار اجرای این پروژه در کاهش روند تخریب جنگل‌های منطقه، ضرورت دارد تمامی دستگاه‌های متولی حوزه سوخت و محیط‌زیست و فرماندار لردگان، همدلانه و مسئولانه از این طرح پشتیبانی کرده و با حمایت مالی و به‌صورت پایلوت تمامی خانوارهای این منطقه را مجهز به سیستم‌های گرمایشی و روشنایی خورشیدی کنند.

این یادداشت به‌همراه مصاحبه دهیار منطقه در خبرگزاری مهر منتشر شده است.

چهارمین یادداشتی که محمد درویش (نویسنده وبلاگ دربند مهار بیابان زایی) برای دیده بان طبیعت بختیاری فرستاده است تا منتشر شود؛ مربوط به موج جدید تخریب جنگل های طبیعی و دست کاشت کشور است که متأسفانه همزمان با واقعی شدن قیمت سوخت های فسیلی، روندی شتابان و نگران کننده به خود گرفته است!

محمد درویش:

واقعی شدن قیمت سوخت؛ کابوس جنگل های زاگرس و رؤیای جنگل های قشم!

خبرهایی که از گوشه و کنار کشور می رسد، جملگی حکایت از آن دارد که همزمان با فراگیرشدن موج سرما و هدفمند شدن یارانه ها که منجر به افزایش محسوس قیمت حامل های انرژی شده است، برخی از روستائیان و نیز سودجویان اقدام به قطع اندوخته های چوبی منابع جنگلی و مرتعی کشور کرده و بدین ترتیب بیم آن می رود که بعد از مؤلفه های آزاردهنده ای چون خشکسالی، ریزگردها، سوسک چوبخوار، چرای بی رویه و آتش سوزی، اینبار تهدیدی جدید، باقیمانده منابع جنگلی کشور را هم به یغما برد. گزارش های مصور دیده بان طبیعت بختیاری از استقبال مردم محلی در استان چهار محال و بختیاری برای تبدیل بخاری های نفتی به چوبی، می تواند شاهدی زنهاردهنده بر این مدعا باشد. رخدادی که البته فقط محدود به مناطق محروم نشده و حتا از مناطق ییلاقی و اعیان نشین لواسانات در شمال شرق پایتخت، هم گزارش های مشابهی می رسد. جالب آن که وقتی یکی از شهروندان، مراتب را از طریق شماره ۱۳۷ به شهرداری اطلاع داده است، آنها گفته اند: موضوع به ما ارتباطی ندارد! و وقتی به اداره محیط زیست لواسانات زنگ زده شد، پاسخ دادند: باید بررسی بشه، ولی خودتون باز پیگیری کنید، چون ممکنه فراموش بشه!

به هرحال اینجا هم نوشتیم تا خدای ناکرده فراموش نشه! هرچند که فراموش می شه! نمی شه؟

نکته ی جالب توجه دیگر این است که اگرچه گران شدن حامل های انرژی در مناطق جنگلی و مرتعی کشور در نواحی زاگرس، هیرکانی، ارسباران و ایران و تورانی ممکن است تبعاتی ویران کننده برای این قلمروهای سبز داشته باشد؛ اما بی شک این رخداد می تواند برای رویشگاه های مانگرو در سواحل خلیج فارس و دریای عمان و به ویژه جزیره قشم، خبری مسرت بخش تلقی شده و یک فرصت باشد تا تهدید!

ماجرایی که شرح مفصلش را در یادداشتی جداگانه با عنوان: «گازوئیل، جنگل‌های قشم را نابود می‌کند» نوشته ام و خوانندگان عزیز تارنمای دیده بان طبیعت بختیاری می توانند، مشروحش را در این نشانی بیابند و بخوانند. همچنین در همین باره، دوستان عزیز می توانند مصاحبه امروز نگارنده را با خبرگزاری مهر در این نشانی بخوانند.

فرجام:

به نظر می رسد، از آنجا که اجرای طرح هدفمندسازی یارانه ها یکی از بزرگ ترین و مهم ترین طرح های اقتصادی کشور است که تا همین الان هم بسیار دیر به اجرا درآمده است (شاید باید پس از پایان جنگ به اجرا درمی آمد و اینقدر در اجرای آن تعلل نمی شد)، باید بکوشیم تا تبعات منفی آن را در نواحی جنگلی کاهش دهیم که یکی از راهکارها را دیروز به مریم نظری در روزنامه ملت ما گفتم. راهکاری که اگر به درستی اجرا و پیاده شود، آشکارا این تهدید ویرانگر را می توان به فرصتی تاریخی برای ایران بدل ساخت. به ویژه اگر یادمان باشد که در برنامه ۲۰ ساله مدیریت بیابان – ایران ۱۴۰۴، هم بر این رویکرد به شکلی بارز تأکید شده و اسنادش در وبلاگ دربند مهار بیابان زایی همچنان موجود است!

مؤخره:

هرگز فکر نمی کردم که روزی مجبور باشم و باشیم برای استفاده از مفاد برنامه ۲۰ ساله مدیریت بیابان که بیش از ۲ سال نگارش آن به طول انجامید و تقریباً در تهیه آن تمامی ذینفعان حوزه بیابان را مشارکت دادم و جالب تر آن که به عنوان برنامه برتر از سوی وزیر وقت جهاد کشاورزی شایسته دریافت لوح تقدیر شناخته شد؛ از فیلترشکن استفاده کنیم! این را هم بگذاریم به حساب مظلومیت مضاعف بیابان در ایران!

همانطور که در یادداشت پیشین اشاره شد متأسفانه همزمان با افزایش قیمت مواد سوختی، اشتیاق روستائیان و مردم محلی برای استغده از منابع چوبی جایگزین به شدت در حال افزایش است.

تصاویری که ملاحظه می کنید نگارنده در طول هفته ی اخیر از مناطق جنگلی در جنوب استان چهار محال و بختیاری تهیه کرده که همگی دلالت بر تأیید مدعای فوق و شروع روند فاجعه باری در اکثر رویشگاه های جنگلی زاگرس؛ که شوربختانه در آستانه تخریب نیز واقع شده اند دارد!

نگارنده از برخی روستاهای پراکنده در رویشگاه های جنگلی بام ایران بازدید و با برخی از مردم محلی صحبت کرده که متأسفانه مشاهدات عینی نگارنده و صحبت های مردم  محلی بیان کننده روند شتابان بازگشت بخاری های هیزمی و استفاده از منابع چوبی برای مصارف سوختی منازل روستایی می باشد!

تولید و فروش بخاری های هیزمی در کارگاه ها و فروشگاه های منطقه رونق چشم گیری پیدا کرده و استادکار یکی از آن کارگاه ها به نگارنده اعلام کرد که پس از افزایش قیمت مواد سوختی، تقاضا برای تولید بخاری و دیگر تجهیزات هیزمی روزانه در حال افزایش بوده و حتا برخی مردم محلی استان های همجوار هم برای تهیه بخاری های هیزمی به کارگاه ها و فروشگاه های منطقه مراجعه می کنند.

از جمله تمهیداتی که لازم بود در راستای اجرای قانون هدفمندی یارانه‌ها، برای مناطق روستایی کشور دیده شود؛ اولا” اجرای این قانون با شیب کندتری برای روستائیان کم درآمد و ثانیا” توجه جدی به تدارک زیرساخت های جایگزین کردن انرژی‌های پاک می باشد. خوشبختانه در حال حاضر تکنولوژی و تجهیزات مورد نیاز تولید انرژی خورشیدی و همچنین اجاق‌ها و آبگرمکن‌ها خورشیدی مورد استفاده در بازار کشور موجود می باشد که دولت می تواند با اعطای تسهیلات ارزان و یا بلاعوض این امکانات را در اختیار این دسته از روستائیان قرار دهد.

و اما یک راه حل کوتاه مدت برای کنترل و کاهش روند هجوم روستائیان به جنگل، می تواند توزیع کوپن در بین روستائیان و عرضه نفت و کپسول های گاز ارزان در روستاها باشد؛ تا بدین وسیله با فراهم آوردن زمان لازم، در برنامه ای طولانی مدت تر نسبت به ایجاد زیرساخت های لازم برای جایگزینی انرژی های نو اقدام شود.

و این هم تصاویر …

ادامه مطلب»

   تأمین برق خورشیدی با استفاده از سلول‌های فتوولتاییک یا همان پانل‌های خورشیدی ظرفیت کم همتایی است که خداوند به ایرانیان هدیه کرده است. بنابر گفته های دکتر پیمان کنعان در سازمان انرژی‌های نو، کشور ایران از نظر بهره‌مندی از انرژی خورشیدی کرد از ظرفیت های کم نضیر و نادری برخوردار است بطوریکه حتی میزان دریافت این انرژی در شمال کشور – با بیشترین روزهای ابرناکی – به مراتب از مستعد‌ترین مناطق کشور آلمان، وضعیتی مطلوب‌تر دارد و این در حالی است که کشور آلمان هم‌اکنون بین ۲۰ تا ۲۵ درصد از انرژی‌های مصرفی خود را از طریق خورشید و باد تأمین می‌کند و سهم ما از این انرژی ها – در کشوری که دست‌کم دو سوّم از خاکش، بیش از ۳۰۰ روز آفتابی دارد – تقریباً در حد صفر می باشد.

   اخیرا” اداره کل محیط زیست چهار محال و بختیاری در راستای ضمانت و پاسداری از اصل ۵۰ قانون اساسی، خود پیشگام سرمایه‌گذاری و تولید انرژی‌های سبز در بام ایران – سرزمین بختیاری – گردیده است و برای اولین بار در کشور و در قالب یک طرح آزمایشی، سامانه روشنایی و برق چهار پاسگاه حفاظت محیط زیست و دو منطقه حفاظت شده استان را به انرژی خورشیدی مجهز کرده است.

   هر کدام از این پایگاه های خورشیدی، میزان ۸/۱ کیلووات برق جهت روشنایی و فعالیت سیستم های گرمایشی و سرمایشی و لوازم برقی پاسگاه های حفاظتی را تولید می کنند. این پایگاه های انرزی خورشیدی برای نخستین بار در کشور و به صورت پایلوت احداث شده و توان ذخیره هر کدام از آنها ۷۲ ساعت کار برآورد شده است.

   این اقدام خردمندانه و قابل ستایش مهندس شیوندی و همکاران سختکوشش در اداره کل محیط زیست چهار محال و بختیاری می‌تواند فرصت بسیار خوبی باشد تا مسئولین محلی به جای فرصت سوزی، توجه بیشتری به ظرفیت ها و پتانسیل های بالقوه منطقه در این زمینه داشته باشند و برای تأمین انرژی های مورد نیاز روستاهای دور دست مناطق جنگلی در بام ایران، به جای تخریب جنگلها و صرف هزینه های زیاد برای احداث دکل های برق و … ، با بهره گیری از این تجربه سبز، چشم انداز پاک و آبادی را برای این قطعه از سرزمین مان رغم زنند.