در مواجه با بخش عمده دانشجویان و فارغ التحصیلان رشته های منابع طبیعی و محیط زیست کشور؛ نبود انگیزه های کاری لازم، کمینه حساسیت به رخدادهای تلخ محیط زیستی و پائین بودن سطح آگاهی های عملی و اجرائی آنان، نقیصه ای بوده که همواره ساختار آموزشی مراکز دانشگاهی را به چالش کشانده و متولیان حوزه منابع طبیعی و محیط زیست کشور را دل نگران کرده است.

در راستای تحقق ضرورت افزایش سطح ارتباطی و هم گامی بخش های دانشگاهی و اجرایی حوزه منابع طبیعی، برگزاری تورهای علمی دانشجویی، با اهداف مواجه مستقیم دانشجویان با بهره برداران و شناخت عینی آنان از مؤلفه های تخریب عرصه های منابع طبیعی، وضعیت معیشتی و ساختارهای اجتماعی جوامع محلی می تواند یکی از مؤثرترین راه های افزایش سطح آگاهی و حساسیت دانشجویان و ایجاد انگیزه های کاری در بین آنان به عنوان دست اندرکاران و متولیان آینده طبیعت کشور باشد.

البته فراموش نکنیم که این ماجرای پائین  بودن سطح حساسیت ها و انگیزه های حمایت از منابع طبیعی کشور محدود به مراکز دانشگاهی نمی شود و وضعیت آن در میان دیگر شهروندان ما غم بارتر است! شوربختانه با نظری به محتوای کتاب های درسی مقاطع ابتدایی و متوسطه آموزش و پرورش کشورمان هم در می یابیم که حجم آموزش‌های مربوط به حوزه منابع طبیعی و محیط زیست در این کتاب‌ها که به کودکان و نوجوانان ما آموزش داده می شود تا چه اندازه ناچیز و در کمینه ممکن قرار دارد.

رسانه ملی هرگز به شکلی سزاوار و مسئولانه، در برنامه هایی مستمر به بیان ارزش های منابع طبیعی و تحلیل مسایل حوزه منابع طبیعی و محیط زیست کشور نپرداخته، روزنامه ها و رسانه های نوشتاری محلی و کشوری فاقد یک صفحه ثابت محیط زیستی هستند، ردپای مشخص و درخوری از آموزش ها و دغدغه های محیط زیستی در سریال ها و فیلم های سینمائی ما دیده نمی شود و خلاصه این که برنامه های مدون و جامعی که دارای توانمندی های ظرفیت سازی اطلاعاتی و فرهنگی در جامعه باشد، در برنامه های میان مدت و بلند مدت توسعه ای کشور کمتر دیده می شود تا در این رهیافت شاهد افزایش حساسیت ها و علاقه روزافزون مردم کشورمان در حوزه منابع طبیعی و محیط زیست باشیم!

نگارنده دیروز – ۲۹ بهمن ۱۳۹۰ – در یک تور علمی فشرده یک روزه که به همت روابط عمومی اداره کل منابع طبیعی و دانشکده منابع طبیعی شهرکرد ترتیب داده شده بود، دانشجویان را برای بازدید از پروژه های در دست اجرای طرح صیانت و توسعه جنگل های لردگان همراهی کرده و در این برنامه دانشجویان از نزدیک با فعالیت های اجرایی منابع طبیعی، شیوه زندگی و وضعیت معیشتی جوامع محلی منطقه آشنا شده و دغدغه های حوزه منابع طبیعی و محیط زیست استان به بحث و تبادل نظر گذاشته شد.

تالاب گندمان در بام ایران – بروجن – یکی از ۱۰ تالاب برتر پرنده نگری در ایران است که در دفتر بین المللی تحقیقات پرندگان آبزی «لندن – ۱۹۵۲» به ثبت رسیده است. تالاب گندمان به عنوان زیستگاهی ارزشمند در میان ۱۰۵ زیستگاه مهم پرندگان در کشور شناسایی شده و در شمار زیباترین تالاب های ایران و مهمترین کانون های گردشگری استان چهارمحال بختیاری قرار دارد. این تالاب زیستگاهی منحصربفرد برای درنای خاکستری، مهاجرت اردک‌های غازنما و زمستان گذرانی و تخمگذاری دیگر پرندگان مهاجر و اسکان دائم پرندگان بومی محسوب شده که قریب به ۱۵ گونه پرنده بومی و ۳۰ گونه پرنده مهاجر نواحی سردسیر شمالی با جمعیت های زیاد را به همراه انواع مارها و قورباغه ها و لاک پشت ها و پستانداران و ماهی ها در خود جای داده است.

شوربختانه؛ عدم رعایت حق آبه طبیعی، حفر چاه های مجاز و غیر مجاز کشاورزی و برداشت های غیر اصولی، چرای مفرط دام، آتش سوزی دو سال گذشته، خشکسالی ها و کم شدن بارش های سالانه خشکی و بی آبی کم سابقه ای را بر این تالاب حاکم کرده، میزان گرد و غبار منطقه افزایش یافته و کیفیت تنوع زیستی تالاب و حتی برخی اقلام زراعی و باغی اطراف تالاب را تحت تأثیر قرار داده است.

تالاب ها عامل تنظیم کننده اقلیمی در مناطق به حساب می‌آیند و به نظر می رسد خشکی تالاب گندمان بر روی ظرفیت ویژه گرمایی منطقه تأثیر گذاشته و در این روزهای آغازین فصل پائیز، تعداد بیشتری از مزارع و باغات منطقه را با تنش های اکولوژیکی و پدیده سرمازدگی مواجه کرده و خسارت های زیادی به کشاورزان و باغداران منطقه وارد شده است. کاهش ظرفیت ویژه گرمایی سبب می شود اختلاف دمای شب و روز در منطقه افزایش ‌یافته و با حداکثر دمای گرم در روز و حداقل دمای سرد در شب مواجه گشته و بتدریج شرایط زندگی برای بسیاری از گونه‌های گیاهی، اقلام زراعی و باغی و حتی گونه‌های جانوری سخت شود.

خشکی و کاهش شدید سطوح آبگیری تالاب، سبب کاهش چشمگیر تعداد پرشمار پرندگان مهاجر و حتی بومی منطقه شده و این شرایط بحرانی ممنوعیت شکار و ممانعت شدید از حضور شکارچیان در تالاب را ضروری و اجتناب ناپذیر کرده بود که خوشبختانه در آخرین روزهای تابستان مدیر کل حفاظت محیط زیست استان از قرار گرفتن تالاب گندمان در شمار مناطق شکار ممنوع خبر دادند. قطعا” این تصمیم ضریب حفاظتی تالاب را ارتقاء داده و شرایط بهتری برای مراقبت از پرندگان حمایتی و حفاظتی حاضر در تالاب فراهم خواهد کرد. همچنین ممانعت از حضور شکارچیان در تالاب نرخ وقوع آتش سوزی ها را کاهش داده و به صورت موقت و مسکن بر کیفیت زندگی زیستمندان تالاب تأثیر خواهد گذاشت.

اما فراموش نکنیم زمانی می توانیم به درمان گندمان و بازگشت شادابی و نشاط در این تالاب امیدوار باشیم که: «حق آبه‌طبیعی تالاب رعایت شود، بر میزان برداشت چاه‌های آب نظارت و راندمان آبیاری در اراضی کشاورزی حاشیه تالاب افزایش یابد، ناوگان اطفای حریق محیط زیست تجهیز و برخوردار از نیروهای امدادی و پاسگاه محیط بانی ثابت در تالاب مستقر شود، به فعالیت های ترویجی و جلب مشارکت مردم آبادی های اطراف تالاب توجه شود.

   روز گذشته – مورخ ۲۱/۴/۱۳۸۹ – در راستای تحقق ضرورت هم اندیشی و افزایش سطح ارتباطی و همکاری بخش های دانشگاهی و اجرایی، با هدف ارتقاء سطح دانش کارشناسان بخش اجرا و متقابلا” آگاهی اساتید و مدرسین مراکز دانشگاهی از نیازهای پژوهشی و تحقیقاتی بخش اجرایی منابع طبیعی، اولین تور علمی اعضای هیأت علمی دانشکده منابع طبیعی دانشگاه شهرکرد و کارشناسان اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان با همراهی رسانه های محلی برگزار گردید.

   در این تور علمی فشرده و یک روزه که نگارنده هم در آن شرکت داشت از پروزه های اجرایی ادراه کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان در منطقه سبزکوه بازدید بعمل آمده و شرکت کنندگان از نزدیک با فعالیت های اجرایی در بخش های مرتع، جنگل و آبخیزداری آشنا گردیدند.

   در این بازدید علمی و هم اندیشی که به همت روابط عمومی منابع طبیعی و ریاست دانشکده منابع طبیعی و علوم زمین شهرکرد ترتیب داده شده بود، ضمن بازدید از پروژه ها و عرصه های جنگلی و مرتعی استان، با هم اندیشی نیازهای پژوهشی و تحقیقاتی منابع طبیعی استان به بحث و تبادل نظر گذاشته شد.

ادامه مطلب»