تداوم روند جاده سازی در جنگلهای بکر منطقه موگوئی، نگرانی بیشتر کارشناسان و دوستداران طبیعت در سرزمین بختیاری را به همراه داشته است. در حالی طول جاده های احداث شده در این جنگلهای بکر از مرز ۱۵۰ کیلومتر می گذرد که راه سازان قدرتمند! کمترین توجه ای به هشدارها و ممانعت های دستگاه های متولی جنگل و محیط زیست منطقه نداشته و بی مهابا به راه سازی های غیر کارشناسی خود در این منطقه بکر جنگلی زاگرس ادامه می دهند.

    منطقه موگویی بازفت از شهرستان کوهرنگ در چهار محال و بختیاری به عنوان یکی از ظرفیت های ارزشمند تنوع زیستی و ذخایر ژنتیکی زاگرس مرکزی محسوب شده و به علت عدم وجود جاده های دسترسی، تاکنون عبور و مرور کمتری در آن صورت گرفته و در مقایسه با خیلی از دیگر نقاط زاگرس، تقریبا” دست نخورده و بکر باقیمانده است.

   مقامات ارشد اجرایی استان به بهانه ی خیر خدمات رسانی به مناطق محروم و ایجاد زیرساخت های رفاهی – مثل برق، مخابرات و … _  به این مناطق توسعه نیافته، در طی  ۵ سال گذشته اقدام به صرف هزینه های زیادی در این منطقه نموده و بدون هرگونه مطالعه و ارزیابی لازم نظم طبیعی حاکم بر منطقه را بهم زده و جنگلها و تنوع زیستی این قطعه بکر از زاگرس را با تهدیدی جدی مواجه کرده اند. با انجام یک مطالعه چند منظوره و جامع می شد با صرف هزینه هایی کمتر، حدود ۳۰۰ خانوار ساکن در ۷ روستای پراکنده در جنگلهای این منطقه را تجمیع و ساماندهی نموده و زیرساخت های اشتغال زایی و برخورداری از امکانات رفاهی اولیه را برای آنها فراهم نمود. عمده خانوارهای ساکن در این روستاها به لحاظ شرایط کوهستانی منطقه فاقد زمین های کشاورزی مناسب و یا حرفه ای درآمدزا بودی و اغلب تحت پوشش کمیته امداد بوده و با پرورش تعداد اندکی بز، از کمینه های رفاهی حداقلی برخوردار می باشند.

ادامه مطلب»

   سابقه فعالیت «آژانس همکاری های بین المللی ژاپن» – جایکا  JICA – در استان چهار محال و بختیاری به بالغ بر ۱۰ سال می رسد. این آژانس از اواخر دهه ۷۰ در قالب فعالیت های آبخیزداری در حوضه ی کارون بزرگ با مدیریت آبخیزداری استان همکاری داشته است. البته آن همکاری بر خلاف همکاری اخیر – که تنها به صورت فنی می باشد – در قالب همکاری های فنی اعتباری صورت می گرفته است و تأمیه هزینه های اجرای فعالیت های پیش بینی شده نیز بر عهده ی طرف ژاپنی بوده است.

   زمینه انجام این همکاری بین المللی با درخواست طرف ایرانی در سال ۱۳۸۷ شروع گردید و پس از طی مراحل دیپلماتیک، با تشکیل تیم فنی ژاپنی – جایکا – و بازدیدهای صحرایی و انجام مطالعات مقدماتی، نهایتا” در اسفند ۱۳۸۸ به امضای قرارداد همکاری فنی منتهی گردید.

   هم اکنون مطالعات تفصیلی اجرایی طرح در محدوده ۱۰ روستای جنگلی منطقه بازفت کوهرنگ آغاز گردیده و بر اساس برنامه زمانبندی ۵ ساله این قرارداد همکاری، در سال اول به پایان خواهد رسید و در ۴ سالی بعدی همکاری های فنی طرف ژاپنی در اجرای طرح در ۵ تا ۱۰ روستای مطالعه شده ادامه خواهد یافت.

    بر این بنیاد که نقش اصلی این سازمان مستقل بین المللی ژاپن – «جایکا» – پشتیبانی از شیوه های جلب مشارکت مردمی(همراه با درک مسأله) و ایجاد روحیهٔ خودسازی به صورت میان مدت یا طولانی مدت در مردم کشورهای در حال توسعه به منظور کاهش فقر و توسعه اقتصادی است، بهبود و ارتقاء وضعیت اقتصادی اجتماعی اهالی روستاهای جنگلی از جمله اهداف این همکاری بین المللی می باشد.

   در این همکاری به آموزش روستائیان و ارتقاء سطح آگاهی آنان نسبت به اهمیت و جایگاه جنگل و منابع طبیعی در اقتصاد پایدار آنها پرداخته خواهد شد. در کنار آموزش روستائیان، به آموزش فنی و ارتقاء مهارت های کارشناسان منابع طبیعی نیز توجه خواهد شد تا زمینه دست یابی به هدف طرح – بهره وری پایدار از ظرفیت های اشتغال زایی و درآمدزایی موجود در عرصه های جنگلی – مهیا گردد.

   حال با توجه اینکه اجرای چنین طرح هایی به تثبیت حضور روستائیان در جنگل منتهی می گردد، به نظر می رسد در انتخاب روستاهای هدف بایستی دقت و تأمل بیشتری به عمل آید تا این تثبیت حضور منجر به نابودی آرام جنگلهای در حال تخریب نگردد. برخی از جنگلهای ما در زاگرس در شرایطی قرار گرفته اند که تنها راه نجات آنها، گزینه ساماندهی و خروج روستاها و رها سازی آن جنگلها می باشد، گزینه ای که اجرای آن با اهداف طرح مشارکتی جایکا همخوانی نداشته و در تقابل آشکار می باشد.

   به رغم آنکه تأمین کلیه هزینه های انجام مطالعات و برگزاری دوره های آموزشی و مهارتی روستائیان و کارشناسان بر عهده طرف ژاپنی می باشد، اما تأمین اعتبار مورد نیاز جهت اجرایی شده این طرح، بر عهده طرف ایرانی بوده که امیدواریم اعتبار مورد نیاز عملیاتی شدن این طرح، به سرنوشت اعتبارات اجرای طرح های مرتعدار و جنگلداری تهیه شده سنوات قبل دچار نگردد و این الزام پنهان بین المللی، سبب تخصیص اعتبار لازم برای اجرایی شدن این طرح گردد.

   اهمیت جنگل در منطقه بازفت کوهرنگ به عنوان میراث کهن زندگی بشر، بهم خوردن توازن بین مردم و پوشش جنگلی در خلال چند ده سال گذشته و روند منفی تغییرات جنگل در اثر فعالیت های دستگاه های دولتی و مردم و عوامل طبیعی از جمله دلایل انتخاب بازفت برای اجرای این طرح اعلام شده است.

   منطقه موگویی بازفت از شهرستان کوهرنگ در چهار محال و بختیاری و ساخت راه های ناخواسته ای را که حتی مردم روستای چین را به مخالفت با این پروژه های طبیعت ستیزانه کشاند را که فراموش نکرده اید! جاده ای که بیش از ۲۰ هزار درخت را به کام مرگ کشاند و به رغم مخالفت های کارشناسان و رسانه ها و حتی مردم محلی، با پشتیبانی برخی مقامات عالی رتبه کشوری و محلی به طول بیش از ۳۰ کیلومتر احداث شدند تا دیگر بار شاهد اجرای پروژه ای مخرب و بدون مطالعه در محدود عرصه های طبیعی بکر زاگرس به بهانه محرومیت زدایی باشیم!

   البته ماجرا به همین هدیه زورکی لرستانی ها – احداث جاده چین به بزنوید الیگودرز – ختم نشد، چرا که مقامات اجرایی استان اصفهان هم بیکار ننشسته و برای اینکه فرصت دسترسی به این طبیعت بکر را از دست ندهند، جاده ای دیگر به طول ۱۱ کیلومتر – جاده دره رزگه به دورک فریدون شهر – را بدون مطالعه و بدون مجوز ساختند، هر چند که این جاده هم صدها درخت را نابود و طبیعت بکر منطقه را به شدت مورد تهدید قرار داد!

   به رغم این اقدامات طبیعت ستیزانه سال گذشته جاده سازان – که برخی ذخیره گاههای گیاهی و طبیعت بکر منطقه را با خطر نابودی مواجه کرده است – اینک اداره راه اصفهان بدون هرگونه مطالعه و نیازسنجی اقدام به احداث جاده ای دیگر به طول ۷ کیلومتر نموده تا بر مبنای تأمین منافع شخصی برخی افراد ذی نفوذ، با استدلال های غیر فنی خود جایگزینی برای جاده احداثی سال قبلش تدارک ببیند!

   این جاده ۷ کیلومتری که با فاصله اندکی – ۳ تا ۴ کیلومتری – و به موازات جاده ۱۱ کیلومتری احداثی سال قبل در دست اجرا می باشد، بدون اخذ مجوز و بدون هماهنگی با مسئولین منابع طبیعی و محیط زیست چهار محال و بختیاری و با پشتیبانی فرمانداری فریدون شهر اصفهان در حال احداث می باشد!

   در صورت عدم توقف احداث این جاده غیر اصولی و غیر ضروری، صدها درخت بلوط و بنه و کیکم و درختچه سماغ و بوته گون به نابودی کشیده خواهند شد و برخی ذخیره گاههای منحصر به فرد منطقه – مثل ذخیره گاههای کرفس و سماغ و … –  با تهدیدی جدی مواجه خواهند شد!

    مردم بختیاری با سرانه ۴/. هکتار جنگل، بخت با آنها یار بوده است که سرانه جنگل آنها دو برار میانگین کشور است اما تا استاندارد جهانی و دستیابی به سرانه ۸/. هکتار راهی طولانی در پیش دارند. شوربختان به رغم فاصله زیادی که با استانداردهای جهانی داریم، عدم جایگزینی و تأمین سوخت فسیلی در روستاهای جنگل نشین، سالانه بالغ بر ۱۰۰۰ هکتار از جنگل های این منطقه به بهانه تأمین سوخت نابود می شوند و همچنان بر این فاصله افزوده می شود!

   تمرکز بخشی نگرانه آب سالاران و سدسازان بر این سازه های غول پیکر و اصرار کم سابقه آنها بر افزایش هر چه بیشتر تعداد سدهای این منطقه در سالهای اخیر، به نظر می رسد آنها هم نابودی طبیعت بختیاری را هدف گرفته اند و با ۸ سد عظیم احداث شده، در دست احداث و در دست مطالعه قصد نابودی بیش از ۱۰ درصد از جنگل های بلوط این بخش از زاگرس را دارند. تقریبا” تمامی این سدهای بزرگ مخزنی و برق آبی در مناطق جنگلی چهارمحال و بختیاری واقع شده و به مانند سد کارون ۴ که اخیرا” شاهد آبگیری آن بوده ایم، بالغ بر ۲۰ هزار هکتار از جنگل های حساس و شکننده منطقه را به زیر آب خواهند برد.

    بر بنیان اعلام دفتر جنگل های خارج از شمال کشور، بالغ بر ۲۰۰۰ هکتار از جنگل های بلوط غرب با تعدادی بالغ بر ۱۶۰ هزار درخت در اثر آبگیری سد کارون ۴ که در فروردین سال جاری آبگیری شد و تاکنون نزدیک به ۶۰ درصد از حجم مخزن آن پر شده است نابود خواهند شد. سد کارون ۳ که در فاصله کمتر از ۶۰ کیلومتری کارون ۴ احداث شده بود نیز در همین سال های اخیر (سال ۱۳۸۳) بخش هایی از جنگل های سرزمین بختیاری را نابود کرد. سد لیرو در جنگل های بازفت و خرسان ۳ در جنگل های لردگان در دست احداث بوده و سدهای کارون ۵ ، خرسان ۱ و خرسان ۲ در جنگل های لردگان و سد بازفت در جنگل های بازفت چهارمحال و بختیاری در دست مطالعه و نهایی شدن می باشند و هر یک از این سدها، به زودی بخش هایی از بهترین جنگل های زاگرس را  به زیر آب خواهند برد. 

ادامه مطلب»