به‌پاس ارسال گزارشات مستمر و ارزشمند وضعیت ماهانه‌ی خشکسالی کشور عزیزمان ایران برای تارنمای طبیعت بختیاری، از دکتر مرتضی خداقلی عزیز و همکاران ارجمندشان در پایگاه مدیریت خشکسالی کشاورزی اصفهان صمیمانه قدردانی کرده و مشروح گزارش ۸ ماهه سال آبی ۹۲ – ۹۱  این تیم سختکوش برای خوانندگان گرامی انتشار می‌بابد:

 وضعیت خشکسالی ایران در سال آبی ۹۲-۹۱ (از ابتدای مهرماه ۹۱ تا پایان اردیبهشت‌ماه ۹۲)

     با گذشت هشتمین ماه از ابتدای سال آبی ۹۲-۹۱، نتایج مطالعات و بررسی‌های انجام گرفته در مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی و پایگاه مدیریت خشکسالی کشاورزی استان اصفهان حاکی از آن است که تغییرات بارش در سطح کشور شدید نبوده و و عمدتاً بارش‌ها به فاصله نزدیکی حول میانگین دراز مدت آن نوسان دارد، به‌طوری‌که بارش حدود ۷۳ درصد از مساحت کشور بین ۱۰ درصد کمتر و بیشتر از میانگین دراز مدت تغییر می‌کند. مشابه ماه گذشته همچنان کرانه‌های دریای عمان و خلیج فارس، بخش‌های غربی دریای خزر و حواشی کشور بارشی کمتر از میانگین درازمدت دریافت کرده‌اند. نقاطی با بارش بیش از میانگین درازمدت در بخش‌های شمال غربی، مرکزی به سمت غرب و جنوب مشاهده می‌شود و تغییر چشمگیری در وضعیت بارش نسبت به ماه گذشته قابل مشاهده نمی‌باشد.

به طور کلی وضعیت خشکسالی مطابق با نمودار ۱ و نقشه پایش خشکسالی ایران به شرح زیر است:

– خشکسالی خفیف با ۴۳٫۱ درصد بیشترین مساحت خشکسالی را به خود اختصاص داده و در حواشی ایران زمین به صورت نواری بخش‌های مرکزی را در برگرفته است.

– خشکسالی متوسط در تمام نقاط کشور به جز بخش مرکزی به صورت پراکنده و با وسعتی در حدود ۱۵٫۳ درصد دیده می‌شود، به‌طوری‌که در کرانه‌های خلیج فارس، حاشیه غربی دریای خزر، شهرستان‌های زاهدان، خاش و ایرانشهر و همچنین دو نواری که از بجنورد به سمت قم و اراک و دیگری از بجنورد به سمت طبس کشیده شده، نمود پیدا کرده است.

– خشکسالی شدید با وسعت ۰٫۸ درصد، شهرستان‌های زهک و کنگان جم را در برگرفته است.

– خشکسالی بسیار شدید با وسعت ناچیز ۰٫۲ درصد در شهرستان‌های زابل و نهبندان مشاهده می‌شود.

     در این دوره بیش از ۴۰ درصد از مساحت کشور بارشی بیش از میانگین درازمدت دریافت کرده‌اند که به ترتیب ۳۰٫۲ ، ۹٫۳ ، ۰٫۸ ، و ۰٫۲ درصد به ترسالی‌های خفیف، متوسط، شدید و بسیار شدید اختصاص یافته است.

    طی هشت‌ماهه گذشته از سال آبی جاری از نظر آمار بارش ثبت شده در ایستگاه‌های سپنوپتیک کشور تقریباً شرایط نرمال بوده، به‌طوری‌که بارش کل کشور حدود ۶ درصد کاهش را نشان می‌دهد و در حقیقت در سال آبی جاری خشکسالی هواشناسی رخ نداده است ولی چنانچه بازه زمانی مورد بررسی طولانی‌تر شود و به آمار بارش طی چند سال گذشته توجه شود شرایط متفاوت می‌باشد و خشکسالی هیدرولوژیک با شدت بالا اکثر مناطق کشور را در بر گرفته است. خشک شدن تالاب‌ها و دریاچه‌ها، کاهش دبی رودخانه‌ها، کاهش بی‌سابقه ذخایر برخی سدها و افت شدید و نگران کننده آب‌های زیرزمینی همه نشان از تداوم خشکسالی و بحران آب در اکثر مناطق کشور دارد.

      برای مقابله و آمادگی در برابر خشکسالی نیاز به ارائه راه‌کارهای کوتاه و بلند‌مدت علمی و عملی و توجه به مدیریت ریسک خشکسالی است تا بتوان منابع آبی کشور را در درازمدت حفظ نمود و این مهم نیازمند همکاری منسجم و یکپارچه تمام نهادهای درگیر در امر خشکسالی و توجه به مدیریت یکپارچه حوضه‌های آبخیز کشور است.

خلاصه وضعیت خشکسالی ایران از ابتدای مهرماه ۹۱ تا پایان اردیبهشت ماه ۹۲ :

– مجموع بارندگی ایران تا پایان اردیبهشت‌ماه در سال آبی جاری: ۲۱۲٫۳۳ میلی‌متر

– مجموع بارندگی دراز مدت ایران در این دوره: ۲۲۶٫۷۵ میلی‌متر

– درصد کاهش بارندگی نسبت به دوره آماری بلند مدت: ۶٫۳۶ درصد

– بالاترین درصد کاهش بارش: ایستگاه سینوپتیک نهبندان با ۶۸٫۵ درصد کاهش بارش نسبت به میانگین درازمدت

– بالاترین درصد افزایش بارش: ایستگاه سینوپتیک بستان با ۹۷٫۲ درصد افزایش بارندگی نسبت به میانگین درازمدت

ضمن قدردانی از دکتر مرتضی خداقلی عزیز و همکاران ارجمندشان در پایگاه مدیریت خشکسالی کشاورزی اصفهان به پاس ارسال گزارشات مستمر و ارزشمند وضعیت ماهانه‌ی خشکسالی کشور عزیزمان ایران، مشروح گزارش ۱۲ ماهه سال آبی ۹۱ – ۹۰  این تیم سختکوش که برای تارنمای طبیعت بختیاری ارسال گردیده است؛ انتشار می بابد:

بررسی وضعیت بارش و دمای ایران در سال آبی ۹۱-۹۰ (ابتدای مهرماه ۱۳۹۰ تا پایان شهریورماه ۱۳۹۱)

نتایج پایش و مطالعات انجام گرفته در مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی، پایگاه مدیریت خشکسالی کشاورزی استان اصفهان با استناد به آمار ایستگاه­ های سینوپتیک نشان می­ دهد که شروع سال آبی ۹۱-۹۰ در ایران با بارش­ های قابل ملاحظه ­ای آغاز گردید، به طوری که در پایان پاییز در حدود ۴۵ درصد از مساحت کشور بارشی بیش از میانگین درازمدت دریافت نموده و بارش دریافتی در این فصل ۱٫۲ برابر بارش دراز مدت بوده است، اما از ویژگی­ های این بارش می­ توان به توزیع نابرابر آن در گستره ایران زمین اشاره نمود، یعنی در حالی که مناطق شمال شرقی تا بخش­ های مرکزی شاهد بارش بیش از چند برابر میانگین خود بودند، در برخی از نقاط کشور به ویژه نیمه جنوبی خشکسالی تهدید کننده بود. در فصل زمستان برخلاف آن­چه انتظار می­ رفت مقدار میانگین بارش دریافتی در نیمی از کشور خصوصا نیمه جنوبی کمتر از میانگین درازمدت آن در همین بازه زمانی گردید. در بهار هم بارش­ های پراکنده نتوانست جبران کاهش بارش ­های فصول قبل را کند و در ماه­ های فصل تابستان نیز متناسب با رژیم کلی بارش کشور در اکثر ایستگاه­ های هواشناسی بارشی ثبت نشد. همچنین نتایج حاکی از آن می ­باشد که در حدود ۷۱ درصد از مساحت ایران در سال آبی ۹۱-۹۰ بارشی کمتر از میانگین درازمدت دریافت کرده، اگرچه در مقایسه با سال آبی گذشته (مهرماه ۱۳۸۹ تا شهریورماه ۱۳۹۰) از وسعت خشکسالی کاسته شده، اما خشکسالی بر بیشتر گستره ایران زمین خصوصاً در نیمه جنوبی با شدت زیاد بروز یافت.

تجزیه و تحلیل نقشه­ های بارش در این دوره (مهرماه ۱۳۹۰ تا پایان شهریورماه ۱۳۹۱) نشان می­ دهد که خشکسالی بسیار شدید با وسعتی در حدود ۱۲٫۷ درصد از جنوب غربی کشور آغاز و در امتداد کرانه­ های دریای عمان ادامه می­ یابد، همچنین بخش­ هایی از استان یزد (بافق و مروست) و بخش شمالی کرمان را درگیر نموده است. در ۲۰٫۳ درصد از وسعت کشور خشکسالی شدید مشاهده می­ شود که به صورت نواری خشکسالی بسیار شدید را در برگرفته و از ناحیه غرب آغاز و پس از در برگرفتن بخش­ های وسیعی از استان خوزستان، بوشهر و بخش جنوبی استان فارس، شمال هرمزگان و بخش اعظمی از استان کرمان، در استان سیستان و بلوچستان در گوشه جنوب شرقی خاتمه می­ یابد. خشکسالی متوسط (کاهش ۲۰ تا ۴۵ درصد بارش نرمال) با وسعتی در حدود ۲۵٫۴ درصد، بیشترین وسعت را به خود اختصاص داده و از شمال غربی کشور شروع و در قسمت شمال شرقی پایان می­ پذیرد و سرانجام خشکسالی خفیف که با ۱۲٫۷۴ درصد مساحت، بخش ­هایی از استان­ های آذربایجان شرقی و غربی، کردستان، همدان، اراک، حاشیه استان اصفهان، بخش شمالی استان یزد و بخش ­هایی از استان خراسان رضوی را شامل می­ شود. مناطقی که بارشی بیش از میانگین دراز مدت دریافت نموده­ اند محدود به نیمه شمالی ایران و استان اصفهان است و نتایج نشان داد که در مجموع نزولات جوی در این بازه زمانی در ۲۹ درصد از مساحت کشور از آمار درازمدت پیشی گرفته است (نمودار ۱).

تجزیه و تحلیل نقشه توزیع اختلاف دما و مقایسه میانگین دما از ابتدای مهرماه تا پایان شهریورماه ۱۳۹۱ نسبت به میانگین درازمدت آن نشان داد که در بیش از ۵۵ درصد از مساحت کشور دمای متوسط سالانه سال آبی گذشته نسبت به متوسط دراز مدت آن افزایش یافته است. همچنین نتایج حاکی از آن است که لکه کوچکی در بخش شمال شرقی کشور از کاهشی بیش از ۱ درجه سانتی­گراد برخوردار است. در نواحی کوچکی از استان خراسان جنوبی، خراسان رضوی، نیمه شرقی استان سمنان و بخشی از استان یزد درجه حرارت از ۰٫۵ تا ۱ درجه سانتی­گراد کاهش داشته است. بخش­ های شمالی استان کرمان، بخش اعظمی از استان اصفهان، سمنان، قم و تهران شاهد کاهش از ۰تا ۰٫۵ درجه سانتی­گراد بوده و افزایش از ۰ تا ۰٫۵ درجه سانتی­گراد از کرانه­ های دریای خزر آغاز و به صورت نواری در نیمه جنوب شرقی کشور خاتمه می­ یابد. افزایش از ۰٫۵ تا ۱ درجه سانتی­گراد در حاشیه ایران، از شمال غربی شروع شده و در امتداد کرانه­ های دریای عمان و خلیج فارس دیده می­ شود و افزایش بیش از ۱ درجه سانتیگراد به صورت سه لکه در بخش ­های غربی، شرقی و جنوبی کشور ملاحظه می­ شود. با توجه به آمار ایستگاه­ های سینوپتیک بیشترین افزایش دما به زابل با افزایش ۵٫۸ درجه سانتی­گراد و بالاترین کاهش دما به قوچان با کاهش ۳٫۴ درجه­ای تعلق دارد.

در مجموع در سال آبی گذشته اگرچه از نظر آماری نزولات جوی فقط ۳۳ میلیمتر از آمار دراز مدت آن در همین بازه کمتر بوده و خشکسالی­ ها عمدتاً در گروه خفیف تا متوسط بروز یافته است، ولی کاهش بارش و وقوع خشکسالی­ های پی در پی در سال­ های اخیر به کاهش مستمر و نگران کننده ذخایر آبی کشور شامل دریاچه­ ها، مخازن سدها، برکه­ ها و تالاب­ ها و همچنین افت سطح آب­ های زیر­زمینی منجر شده و همچنین کاهش درصد بارش ­های زمستانه که از تبخیر کمتری نسبت به فصول دیگر برخوردار بوده و کاهش برف که نقشی تعیین کننده در رژیم آبی متعادل رودخانه­ ها دارد، بحران منابع آبی را تشدید کرده است، به علاوه مدیریت نه چندان موفق تقسیم آب بدون توجه به اصول اولیه مدیریت یکپارچه حوضه­ های آبخیز باعث محدودیت بیش از پیش در مصرف آب در بخش­ های مختلف کشاورزی، صنعت و شرب شده است. در این میان با توجه به اینکه مصرف کننده عمده با بیش از ۹۰ درصد بخش کشاورزی می­ باشد، ضرورت توجه به تحقیقات گسترده و بنیادی در بخش ­های مختلف کشاورزی بیشتر آشکار می­ شود. در این رابطه لازم است با انجام و یا تکمیل مطالعات طرح­ های جامع حوضه­ های آبریز در چهارچوب توسعه پایدار و تکیه بر طرح آمایش سرزمین، نوع بهره­ برداری از سرزمین را به طور علمی و عادلانه تعیین کرده تا از هدر رفت منابع و مشکلات فزاینده آن جلوگیری گردد.

  با پایان یافتن آخرین ماه از سال آبی ۹۱-۹۰، پرونده این سال آبی را خاتمه داده و دفتری سبز به امید روزهای پر بارش در سال آبی جاری  می­ گشاییم.

 خلاصه وضعیت بارش و دمای ایران در سال آبی ۹۱-۹۰

 – مجموع بارندگی ایران تا پایان شهریور­ماه در سال آبی۹۱-۹۰: ۲۱۰٫۹ میلی‌متر

 – مجموع بارندگی دراز مدت ایران: ۲۴۴٫۴ میلی­متر

 – درصد کاهش بارندگی نسبت به دوره آماری بلند مدت: ۱۳٫۷ درصد

 – بالاترین درصد کاهش بارش: ایستگاه­ بندر­لنگه با ۹۲٫۵ درصد کاهش نسبت به میانگین دراز­مدت

 – بالاترین درصد افزایش بارش: ایستگاه اردستان با ۶۷٫۵ درصد افزایش بارندگی نسبت به میانگین دراز­مدت

–بالاترین افزایش دما : ایستگاه زابل با ۵٫۸ درجه سانتی­گراد نسبت به میانگین درازمدت

– بالاترین کاهش دما : ایستگاه قوچان با ۳٫۴ درجه سانتی­گراد نسبت به میانگین درازمدت

دکتر مرتضی خداقلی عزیز هنوز خوانندگان گرامی طبیعت بختیاری را فراموش نکرده و همواره با ارسال مستمر گزارشات ارزشمند وضعیت ماهانه‌ی خشکسالی کشور، ما را مورد لطف خود قرار داده است. ضمن تجدید قدر دانی از او و همکاران ارجمندشان در پایگاه مدیریت خشکسالی کشاورزی اصفهان، مشروح گزارش ۵ ماهه اول سال آبی ۹۱ – ۹۰  این تیم سختکوش که برای این تارنما ارسال گردیده است؛ انتشار می بابد:

وضعیت خشکسالی ایران از ابتدای مهر تا پایان بهمن ماه ۱۳۹۰ :

نتایج پایش و تحلیل خشکسالی پس از گذشت ۵ ماه از ابتدای سال آبی ۹۱-۹۰ نشان می دهد علی رغم بارش های قابل توجه در ماه های آبان و آذر هنوز بسیاری از مناطق کشور در شرایط خشکسالی با شدت های مختلف بسر می برند. در نگاه کلی آمار ایستگاه های هواشناسی نیمه شمالی کشور، افزایش بارش و نیمه جنوبی کاهش بارش نسبت به میانگین دراز مدت را نشان می دهند. گرچه شاهد سیطره خشکسالی در بیش از نیمی از کشور می باشیم ولی در مقایسه با سال آبی گذشته وضعیت خشکسالی بهبود یافته است؛ اگرچه کماکان متوسط وزنی بارش در کل کشور نشان از کاهش بارش به میزان حدود ۸ درصد دارد. با امید به تدوام نزول بارش درماه های آینده و بهاری سرسبز، نتایج حاصله از تجزیه و تحلیل نقشه ها در بهمن ماه به شرح ذیل می باشد:

نمودار شماره ۱ نشان می دهد در بهمن ماه، ایران با ۴ کلاس خشکسالی و ۴ کلاس ترسالی مواجه است. خشکسالی بسیار شدید که در حدود ۲۱٫۳ درصد از مساحت کشور را در برگرفته، بیشترین مساحت را در بین کلاس های خشکسالی به خود اختصاص می دهد و از نظر موقعیت مکانی از کرانه های خلیج فارس آغاز گشته و پس از در برگرفتن شهرستان های اهواز و ایرانشهر و بخش های وسیعی از استان های یزد و کرمان در بخش جنوبی رباط پشت بادام خاتمه می یابد. خشکسالی متوسط با در برگرفتن مساحتی در حدود ۱۹ درصد از کشور به صورت نواری خشکسالی بسیار شدید و شدید را در برگرفته و از ایوان آغاز گشته و با گذر از بخش های مرکزی استان فارس، بخش شمال و شمال غربی استان یزد و بخش جنوبی استان خراسان در گوشه جنوب شرقی کشور خاتمه می یابد. خشکسالی خفیف که در حدود ۱۵٫۵ درصد از مساحت کشور را به خود اختصاص داده است به صورت کمربندی بخش شمال غربی را به شرق پیوند می دهد و در شهرستان های زهک و زابل پایان می یابد و در آخر، خشکسالی شدید کمترین درصد مساحت خشکسالی را شامل شده به طوری که در حدود ۷ درصد از مساحت ایران در این طبقه جای گرفته و همانند نواری باریک در اطراف خشکسالی بسیار شدید می باشد و بیشترین مساحت آن در استان خوزستان دیده می شود. با استمرار بارش ها در اقصی نقاط کشور در این ماه نیز شاهد ترسالی بوده ایم. سهم ترسالی خفیف با اختلاف جزئی نسبت به ترسالی متوسط از کلاس های دیگر ترسالی بیشتر بوده است و در حدود ۱۱٫۳ درصد از مساحت ایران را به خود اختصاص می دهد و بیشتر در بخش های مرکزی ایران این کلاس ترسالی ملاحظه می شود، همچنین ترسالی متوسط با دربرگرفتن ۱۰٫۸ درصد در امتداد ترسالی خفیف کشیده شده است. ترسالی بسیار شدید و شدید با مساحتی تقریباً برابر که به ترتیب عبارت است از ۷٫۳۵ و ۷ درصد در مجموع به صورت نواری ازشمال شرقی ترین نقطه کشور به سمت استان تهران کشیده شده، به طوری که ترسالی شدید، ترسالی بسیار شدید را در برگرفته است.

از نکات قابل توجه ویژگی های بارشی طی این مدت که در نمودار شماره ۱ بخوبی نمایش داده شده، این است که در برخی مناطق تاکنون بارشی نازل نشده در صورتیکه در برخی مناطق دیگر کشور بارش در حجم قابل ملاحظه ای بوده و به عبارت دیگر در برخی نقاط کشور کماکان خشکسالی تهدید کننده می باشد و بحران خشکسالی در کشور فراتر از ریزش بارش هایی در این حجم است. بنابراین نمی توان به امید تداوم ریزش در کشور در آینده بود و بیمه نمودن منابع آبی در درازمدت، نیازمند راهکارهای علمی و عملی و همکاری های منسجم است.

خلاصه وضعیت خشکسالی ایران از مهرماه تا پایان بهمن ماه ۱۳۹۰

– مجموع بارندگی ایران تا پایان بهمن ماه در سال آبی جاری: ۱۲۴٫۷ میلی‌متر

– مجموع بارندگی دراز مدت ایران در این دوره: ۱۳۵٫۲ میلی متر

– درصد کاهش بارندگی نسبت به دوره آماری بلند مدت: ۷٫۷ درصد

– بالاترین درصد خشکسالی: ایستگاه های سینوپتیک جیرفت با ۹۷٫۵ درصد کاهش بارش نسبت به میانگین درازمدت

– بالاترین افزایش بارش: ایستگاه اصفهان با ۱۱۵درصد افزایش بارندگی نسبت به میانگین درازمدت.

ضمن تجدید قدردانی از دکتر مرتضی خداقلی عزیز و همکاران ارجمندشان در پایگاه مدیریت خشکسالی کشاورزی اصفهان به پاس ارسال گزارشات مستمر و ارزشمند وضعیت ماهانه‌ی خشکسالی کشور عزیزمان ایران، مشروح گزارش سه ماهه اول سال آبی ۹۱ – ۹۰  این تیم سختکوش که برای تارنمای طبیعت بختیاری ارسال گردیده است؛ انتشار می بابد:

وضعیت خشکسالی ایران از ابتدای مهر تا پایان آذرماه ۱۳۹۰ :

نتایج پایش و دیده بانی خشکسالی در پایگاه مدیریت خشکسالی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان اصفهان در سه ماهه اول سال آبی ۹۱-۹۰ نشان می دهد در شرایطی که پاییز سال گذشته گستره ایران زمین یکی از خشک ترین فصول را در طول سال های گذشته سپری کرد، در سال آبی جاری طی سه ماهه گذشته شرایطی متفاوت برای کشور رقم خورد. بررسی آمار بارندگی تا پایان آذرماه در کشور نشان می دهد که بیش از نیمی از مساحت کشور (۵۵٫۶ درصد) از بارشی کمتر از میانگین دراز مدت برخوردار شده و به سخن دیگر خشکسالی خفیف تا بسیار شدید را تجربه کرده اند و در ۴۴٫۴ درصد سطح باقیمانده، میزان بارش بیش از میانگین دراز مدت بوده است.

ادامه مطلب»