ضمن تجدید قدردانی از دکتر مرتضی خداقلی عزیز و همکاران ارجمندشان در پایگاه مدیریت خشکسالی کشاورزی اصفهان به پاس ارسال گزارشات مستمر و ارزشمند وضعیت ماهانه‌ی خشکسالی کشور در سال آبی گذشته، مشروح گزارش دو ماهه اول سال آبی ۹۱ – ۹۰ این تیم سختکوش که برای تارنمای طبیعت بختیاری ارسال گردیده است؛ انتشار می بابد:
وضعیت خشکسالی ایران از ابتدای مهر تا پایان آبان ماه ۱۳۹۰ :
با پایان یافتن دومین ماه از سال آبی جاری و پس از وقوع چندین سال خشکسالی پیاپی در گستره ایران زمین، با فعالیت چشمگیر سامانه های باران زا چهره کشور به کلی دگرگون گردید. با امید به تداوم نزول باران، این رحمت الهی، نتایج پایش و دیده بانی خشکسالی در پایگاه مدیریت خشکسالی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان اصفهان نشان می دهد که بارش های قابل توجه در مهرماه و بویژه در آبان ماه سال جاری باعث افزایش بارش نسبت به میانگین دراز مدت آن در بیشتر مناطق ایران در این بازه زمانی شده است. از نکات قابل توجه ویژگی های بارشی طی این مدت که در نمودار (۱) بخوبی نمایش داده شده است آن است که در برخی مناطق تاکنون بارشی نازل نشده در صورتیکه در برخی مناطق دیگر کشور بارش در حجم قابل ملاحظه ای بوده است. به عبارت دیگر در برخی نقاط کشور کماکان خشکسالی تهدید کننده و برخی مناطق دیگر با خطر سیلاب مواجه بوده اند.
بررسی ویژگی های توزیع و حجم بارش نشان می دهد نزولات جوی در این بازه زمانی در ۷۱ درصد از مساحت کشور، از آمار درازمدت پیشی گرفته است و در ۲۹ درصد از مساحت کشور بارش دریافتی کمتر از میانگین دراز مدت آن می باشد. نمودار (۱) نشان می دهد در آبان ماه، ایران با ۳ کلاس خشکسالی و ۴ کلاس ترسالی مواجه است. خشکسالی بسیار شدید که در حدود ۱۷٫۸ درصد از مساحت کشور را در برگرفته بیشترین مساحت را در بین کلاس های خشکسالی به خود اختصاص می دهد و از نظر موقعیت مکانی از کرانه های خلیج فارس آغاز گشته و پس از در برگرفتن بخش های وسیعی از استان های فارس و کرمان و شهرستان های بافق و مروست در بخش جنوبی رباط پشت بادام خاتمه می یابد. خشکسالی متوسط با در برگرفتن مساحتی در حدود ۷٫۴ درصد از کشور به صورت نوار باریکی خشکسالی بسیار شدید را در برگرفته است و در آخر، خشکسالی خفیف کمترین درصد مساحت خشکسالی را شامل شده به طوری که کمتر از ۴ درصد از مساحت ایران در این طبقه جای گرفته و به صورت ۲ نوار باریک که یکی از نیمه جنوب شرقی به طرف شمال شرقی و نوار دیگر از جنوب جنوب غربی به سمت مرکز کشیده شده و ناحیه خشکسالی بسیار شدید و متوسط را به طور کامل در بر می گیرد. همچنین این خشکسالی به صورت لکه هایی پراکنده نیز مشاهده می گردد.
وقوع بارش های قابل توجه در بیشتر نقاط کشور سبب شده است که در آبان ماه ۱۳۹۰ بر خلاف ماه های گذشته و حتی نسبت به دوره زمانی مشابه در سال گذشته، شاهد ترسالی گسترده در کشور باشیم. سهم ترسالی بسیار شدید نسبت به کلاس های دیگر ترسالی بیشتر بوده است و در حدود ۶۲٫۷ درصد از مساحت ایران را به خود اختصاص می دهد و در بخش عظیمی از کشور شاهد این کلاس ترسالی می باشیم. ترسالی شدید با مساحت ۰٫۱ درصد، بخش ناچیزی را در برگرفته و ترسالی متوسط پس از ترسالی بسیار شدید بیشترین مساحت (۵درصد) را به خود اختصاص داده و به صورت دو نوار بسیار باریک که خشکسالی را در برگرفته، دیده می شود. همچنین نوار دیگری در حاشیه غربی دریای خزر و همچنین در مراوه تپه شاهد می باشیم و بخش هایی از این کلاس ترسالی نیز از پیرانشهر آغاز گشته و با در برگرفتن شهرستان های روانسر، ایوان و پلدختر در صفی آباد دزفول خاتمه می یابد.
مطالعات مقایسه ای وضعیت خشکسالی کشور از مهرماه تا پایان آبان ماه سال جاری با دوره مشابه در سال گذشته حاکی از آن می باشد که گرچه درصد خشکسالی سال جاری نسبت به سال گذشته کاهش چشمگیری داشته است، اما بحران خشکسالی و وقوع خشکسالی های پیاپی در سال های اخیر که به خشک شدن تالاب ها و کاهش شدید سطح ایستابی انجامیده است، فراتر از بارش هایی با این حجم می باشد و برای مقابله و آمادگی در برابر خشکسالی نیاز به اندیشیدن راهکارهای کوتاه مدت و بلند مدت علمی و عملی و توجه به مدیریت ریسک می باشد تا بتوان منابع آبی کشور را در درازمدت بیمه نمود و این مهم نیازمند همکاری منسجم و یکپارچه تمام نهادهای درگیر در امر خشکسالی می باشد.
نمودار (۱): درصد هر یک از کلاس های خشکسالی از ابتدای مهرماه ۱۳۹۰ تا پایان آبان ماه ۱۳۹۰ در ایران
خلاصه وضعیت خشکسالی ایران از مهرماه ۱۳۹۰ تا پایان آبان ماه ۱۳۹۰
– مجموع بارندگی ایران تا پایان آبان ماه در سال آبی جاری: ۵۶٫۱ میلیمتر
– مجموع بارندگی دراز مدت ایران در این دوره: ۲۸٫۲ میلیمتر
– درصد افزایش بارندگی نسبت به دوره آماری بلند مدت: ۹۸٫۹ درصد
– بالاترین درصد خشکسالی: ایستگاه های سینوپتیک زابل، لار، رفسنجان، انار و حاجی آباد که در این ایستگاه ها هیچ بارشی ثبت نشده است.
– بالاترین درصد ترسالی: ایستگاه اقلید فارس با ۶۴۲ درصد افزایش بارندگی نسبت به میانگین دراز مدت؛ در طی این مدت بارندگی این ایستگاه نسبت به میانگین درازمدت ۷٫۵ برابر افزایش داشته است.
– پرباران ترین استان: استان تهران با حدود ۳۸۳ درصد افزایش بارش نسبت به میانگین درازمدت
– کم باران ترین استان: استان یزد با حدود ۵۱ درصد کاهش بارش نسبت به میانگین درازمدت؛ در واقع بارندگی این استان نسبت به درازمدت به یک دوم کاهش یافته است.
.
.