روز جهانی تالابها در بام ایران
به پاس نخستین اجلاس زیست محیطی سران کشورهای جهان در ۱۳ بهمن ماه سال ۱۳۴۹، مراسم امسال «روز جهانی تالابها» به همت اداره حفاظت محیط زیست و بخشداری منطقه و با حضور فرماندار- فتاح کرمی، امام جمعه – حاج آقا زمانی، برخی مسئولین و کارشناسان محلی و دهیاران و اعضای شورای اسلامی روستاهای اطراف تالاب گندمان – با شعار «جنگل ها برای آب و تالاب ها» – در بام ایران نیز برگزار گردید. واقع شدن تالاب های چهارگانه ی گندمان، چغاخور، علی آباد و سولقان در گستره ای به وسعت ۲۰ هزار هکتار از سرزمین بام ایران – بروجن – شرایطی ویژه و منحصر به فردی را برای این قطعه از طبیعت وطن به لحاظ ارزش های زیست محیطی و ظرفیت های اکوتوریسمی به ارمغان آورده است.
تالاب های چهارگانه ای که به صورت زنجیروار از ضلع جنوبی شهرستان بروجن، در امتداد کوه کلار به طرف غرب منطقه گسترده شده و با ایجاد یک مجموعه بزرگ زیستی، زیستگاه های کم همتای زمستان گذرانی پرندگان مهاجر را بنا نهاده اند. این مجموعه تالابی بزرگ و ارزشمند، بام ایران را به یکی از شاه راههای عبور پرندگان مهاجر و آبزی از کشورهای اروپایی و روسیه و استان های شمالی کشورمان به سمت کشورهای حوضه خلیج فارس تبدیل کرده است.
از جمله نکات ارزشمند و قابل تأمل در سخنان امام جمعه و فرماندار منطقه، تأکید بر ضرورت توجه بیشتر به اقدامات پیشگیرانه و حفاظتی، شناساندن ارزش ها و کارکردهای تالاب ها به مردم و مسئولین، تلاش جهت تشکیل نهادهای محیط زیستی غیردولتی در منطقه و اعمال مدیریتی صحیح با رویکردی پایدار بر روی تالاب های بام ایران بود. نگارنده امیدوار است مسئولین محیط زیست با پیگیری های جدی این پشتیبانی های کلامی مقامات محلی را عملی و با این پشتوانه های ارزشمند سیاسی و مذهبی، مدیریتی خردمندانه و پایدار با رویکردی جامع بر تالاب های منطقه حاکم نمایند.
همچنانکه نگارنده در مطالب قبلی اظهار نگرانی کرده است، در حال حاضر برخی عوامل طبیعی و انسانی حیات تالاب های بام ایران را تهدید می نماید که تالاب گندمان در وضعیت بحرانی تری نسبت به تالاب های چغاخور، علی آباد و سولقان قرار دارد. خشکسالی سال های اخیر، درجه حرارت و افزایش تبخیر از جمله تهدیدهای طبیعی بوده که تالاب گندمان را در برابر تهدیدهای انسانی بسیار حساس و شکننده نموده است. احداث سد بر روی تالاب چغاخور و عدم رعایت حق آبه زیستگاه ها و رویشگاه های پائین دست، حفر چاه های کشاورزی غیر مجاز و برداشت های غیر قانونی ناشی از برقی شدن چاه ها، تخریب و تصرف عدوانی رویشگاه های حاشیه تالاب ها، زهکش اراضی کشاورزی و حضور بیش از ظرفیت و چرای مفرط دام از جمله تهدیدهای انسانی بوده که در دهه های اخیر خسارت های جبران ناپذیری را به این تالاب های ارزشمند و حیاتی وارد کرده است.
انتظار است مسئولین و کارشناسان پرتلاش و دلسوز محیط زیست استان با بهره گیری از تمامی ظرفیت های استانی و ملی گام های محکم و مؤثری در زمینه کنترل و مهار این تهدید های طبیعی و انسانی برداشته و مدیریتی خردمندانه همراه با توسعه ای پایدار بر تالاب های بام ایران حکم فرما کند. در این راستا فعالیت های ترویجی و بیان ارزش و کارکردهای تالاب ها به منظور جلب مشارکت جوامع محلی، پیگیری حق آبه تالاب ها، الزام دستگاه های متولی جهت نظارت بر میزان مجاز برداشت آب و برخورد قانونی با چاه های غیرمجاز، جلوگیری از حضور دام های غیر محاز، احداث کمربندهای حفاظتی به منظور جلوگیری از تجاوز به رویشگاه های حاشیه تالاب، تجهیز ناوگان اطفاء حریق محیط زیست و نهایتا” تهیه برنامه ای مدون برای مدیریت بر تالاب ها اجتناب ناپذیر می باشد.
.
.
miri گفته است:
۱۵ بهمن, ۱۳۸۹ در ساعت ۰۰:۰۷
سلام .اینطور که از گزارش شما بر می آید ، بایستی جلسه جالبی بوده باشد .ولی یادتان رفت نام سخن رانان ، بالاخص امام جمعه را ذکر کنید. خیلی ممنون از شما برای تهیه و چاپ این گزارش . فکر میکنم حالا که صحبت از سالگرد روز تالابها شد . بد نیست یادی از ” اسماعیل کهرم ” مرد بزرگی که حق مهمی بر گردن محیط زیست ایران دارد ؛ بکنیم .
[ دکتر اسماعیل کهرم، متخصص رشته‌ی محیط زیست و استاد دانشگاه در ایران، اهمیت ویژه‌ای برای تالابهای ایران قائل است: «تالابهای ما اهمیت بسیار بیشتری از تالابهای اروپایی دارند به خاطر اینکه کشور ما در منطقه‌ی خشک و نیمه خشک جهان قرار گرفته که میزان تبخیر آب به مراتب بیش از میزان آبی است که ما دریافت می‌کنیم. درسال ما حدود ۲۵۰ میلی‌متر باران به طور متوسط دریافت می‌کنیم، در حالی که جهان حدود ۸۵۰ میلی‌متر دریافت می‌کند. تازه این در فصل‌ها و سال‌هایی است که ایران پرآب است و آب مناسب و کافی دارد. در حالی که در بسیاری از سال‌ها مانند سال‌های اخیر میزان آب به یک‌دوم کاهش پیدا کرده است».
دکتر کهرم می‌گوید، به غیر از عوامل طبیعی مانند خشکسالی که تالاب را از بین می‌برد عواملی مانند «جاده‌سازی، استخراج بیش از حد آب و سد زدن بر روی رودخانه‌ها بدون لحاظ کردن حق‌آبه‌ها» نیز موجب شده که تالابهای ایران با وضعیت اسف‌بار کنونی مواجه گردد.
کهرم ابراز امیدواری می‌کند که روز جهانی تالابها موجب شود که «بیش از مردم، مقامات به اهمیت تالابها واقف شوند». وی می‌گوید: « بنده سال گذشته از تالاب پریشان بازدید کردم. در تالاب پریشان که در ۱۲ متری کازرون در استان فارس هست دیدم ۸۵۰ حلقه چاه عمیق و نیمه‌عمیق دارد برای مزارع کشاورزی آب می‌کشد. اینها چاه‌های رسمی بودند که جواز داشتند در حالیکه در کنار اینها ۵۵۰ حلقه هم چاه غیر مجاز بود. وقتی ما اعتراض و پیش‌بینی کردیم که به زودی این تالابها خشک خواهد شد مسئله‌ی معیشت Bildunterschrift: Großansicht des Bildes mit der Bildunterschrift: پیش آمد و قرار بر این گذاشتند که کماکان اجازه دهند که کشاورزها آب را استخراج کنند. اسفندماه تالابهای ما خشک شد.»
کهرم با اشاره به وضعیت دیگر تالابهای ایران خاطرنشان می‌سازد: «تالاب انزلی به خاطر احداث راه در حال احتضار هست. به تالاب ارومیه بر اثر اینکه ما در ارتفاعات رودخانه‌های مشروب‌کننده‌ی آن مثل رودخانه‌های بار‌اندوز چای،تلخه‌رود، شهرچای، سیمینه‌رود و زرینه‌رود، سد ساختیم آب مشروب‌کننده نمی‌رسد. ما ۵ و نیم میلیارد متر مکعب در سال از طریق این رودخانه‌ها به تالاب ارومیه آب داشتیم که الان این میزان زیر یک میلیارد متر مکعب قرار گرفته. در نتیجه‌ی این اقدامات و نیز احداث جاده‌ی شهید کلانتری عمق آب از ۱۳ متر به ۶ متر تنزل پیدا کرده است».
تالابهای ایران و اهمیت آنها
اسماعیل کهرم شمار تالابهای ایران را ۲۵۲ تالاب عنوان کرده و می‌گوید، این تالابها از نظر ساختاری به تالابهای آب شیرین، آب شور، آب لب‌شور و همچنین تالاب‌هایی که در داخل خشکی هستند مانند تالاب پریشان و دشت ارژن یا تالاب‌هایی که به دریا راه دارند مانند تالاب میانکاله و تالاب انزلی تقسیم می‌شوند. ایران همچنین تالاب‌هایی دارد که در ارتفاعات به دور از هر گونه تأسیساتی مانند کارخانه‌ها و پتروشیمی قرار گرفته‌اند مانند نئور و گهر.
دکتر کهرم در توضیح اهمیت تالابها می‌گوید: «تالاب دریاچهی ارومیه در کشورهای ایران، عراق و ترکیه ایجاد آب و هوا می‌کند. هر حبه‌ی انگور و هر دانه‌ی سیب که در این ۳ کشور در جوار نعمت دریاچهی ارومیه سبز می‌شود و می‌روید مرهون و مدیون این هست. ما وقتی تالاب هامون را که در سیستان واقع Bildunterschrift: Großansicht des Bildes mit der Bildunterschrift: است از دست دادیم آب و هوای منطقه عوض شد. شهر زابل که شهر پرآبی است دریافت‌کنند‌ه شن و ریگ و سنگ شد. تمام زمین‌های کشاورزی را ماسه‌های بادی فرا گرفت. تمام چاه‌های آب خشک شد و کسانی که مرتع‌داری یا کشاورزی یا دامداری می‌کردند، دام‌هایشان را فروختند و آن گاوهای سیستانی که از فرزندان گاوهای برهمای هندی است همه از بین رفتند و ۲۴۰ هزار نفر در اطراف تالاب هامون جابجا شدند».
دکتر کهرم ابراز امیدواری می‌کند که «روز جهانی تالابها زنگ خطر را به صدا در آورد» و هشدار می‌دهد: «اگر تالاب دریاچهی ارومیه خشک شود و تمام قشر میلیون‌ها سال نمک را باد پراکنده کند یک باغ در استان آذربایجان غربی باقی نخواهد ماند، یک درخت باقی نخواهد ماند. تغییر آب و هوا، افزودن به سفره‌ی آب زیرزمینی، فراهم نمودن یک ایستگاه برای جانوران و گیاهان تالابی، انواع پرنده‌ها و ماهی‌ها که باعث افزودن به نعمت سفره‌های حاشیه‌نشینان می‌شود و نیز جلوگیری از سیلاب‌ها از فواید وجود تالابها است. سیلاب که در زمین جاری می‌شود و با سرعت می‌آید وقتی به تالابها می‌رسد یک مرتبه متوقف می‌شود. همه‌ی این فواید و بسیار از فواید که برای ما هنوز مکشوف نیست، از نعماتی است که تالابها در اختیار ما می‌گذارد و در صورت از بین رفتن آن ما دچار انواع بلیه خواهیم شد». ]
محمد درویش گفته است:
۱۵ بهمن, ۱۳۸۹ در ساعت ۰۰:۴۹
بزرگداشت روز جهانی تالاب ها در سالی که عملا همه تالاب های مهم خود را از دست داده یا در معرض نابودی کامل قرار دادیم؛ لطیفه تلخی بیش نیست! هست؟
هومان خاکپور گفته است:
۱۵ بهمن, ۱۳۸۹ در ساعت ۰۹:۲۲
به میری:
اسامی امام جمعه و فرماندار منطقه نوشته شد. ممنون از تذکرتان دوست عزیز
هومان خاکپور گفته است:
۱۵ بهمن, ۱۳۸۹ در ساعت ۰۹:۳۰
به محمد درویش:
حق با شما است … اگر در این روز به جای بزرگداشت، اقدام به برگزاری کارگاه های آموزشی برای مقامات و مسئولین دولتی می شد شاید سزاوارتر بود. در مداسم برگزار شده در بام ایران هم امام جمعه گندمان به سادگی و به زیبایی مامدیریتی حاکم بر این مواهب الهی را توضیح دادند و در سخنان شان اشاره داشتند که اگر شما متولیان باور دارید که تالاب اینقدر مهم است پس چرا در حد قدر و منزلتش به آن بها نمی دهید و چرا مدیریتی در شأنش بر آن حاکم نمی کنید؟ حق آبه طبیعی اش را قطع می کنید و در هنگام حریق با بیل می خواهید آتش را مهار و خاموش کنید!
دانش گفته است:
۱۵ بهمن, ۱۳۸۹ در ساعت ۱۶:۱۴
هومان جان, با تأیید نظر آقای درویش عزیز, در جواب کامنت ایشان, از قول امام جمعه ی گندمان, چیزهایی را فرموده اید که به نظر من قابل تأمل هستند. ایشان خودشان از شماها شاکی شده اند که “اگر شما متولیان باور دارید که تالاب اینقدر مهم است پس چرا در حد قدر و منزلتش به آن بها نمی دهید و چرا مدیریتی در شأنش بر آن حاکم نمی کنید؟ حق آبه طبیعی اش را قطع می کنید و در هنگام حریق با بیل می خواهید آتش را مهار و خاموش کنید!”
آقا هومان, به نظر من بهتر بود, همانجا در جوابشان, بلافاصله اینگونه میفرمودید که ما خودمان میدانیم اشکال از کجاست, ولی هیچکداممان نمیتوانیم و یارای پیگیری و به اجرا گذاشتن خواسته هایمان را نداریم. چون اگر میتوانستیم, آن خواسته ها تا به حال انجام شده بود.
بنابراین, به نظر من, شاید بهتر میبود که پس از شنیدن گفتار آن آقای امام جمعه محترم, که به راحتی شاکی شده و شما را محکوم نموده اند, خود ایشان را مأمور پیگیری آن خواسته ها میکردید, شاید فرجی حاصل میشد.
محمد گفته است:
۱۵ بهمن, ۱۳۸۹ در ساعت ۲۰:۱۵
جناب خاکپور من هم در جلسه حضور داشتم. کل مراسم روز پنج شنبه به همت فردی که کنار شما نشسته است برگزار شد. کمترین کاری که می توانستید انجام بدهید این بود که نام این فرد بی ادعا را در بین سخنرانان مراسم ذکر می کردید. گویا دشمنی شما با حفاظت محیط زیست و مدیران کلش تمامی ندارد. آن زمان شیوندی، حالا هم این بنده خدا…
بابک گفته است:
۱۵ بهمن, ۱۳۸۹ در ساعت ۲۱:۱۸
سلام
هومان خان نگاهات همچین شاد نیست! چرا؟
متاسفانه یه خبر بد زیست محیطی دارم گفتم شاید بدونی، شایدم ندونی؟
بر اثر جاری شدن سیل و ترکیدگی لوله نفت، ۲۰ کیلومتر از خط ساحلی خلیج فارس در منطقه دیلم استان بوشهر دچار آلودگی نفتی شد.
بابک گفته است:
۱۵ بهمن, ۱۳۸۹ در ساعت ۲۱:۲۵
اثر جاری شدن سیل و ترکیدگی لوله نفت، ۲۰ کیلومتر از خط ساحلی خلیج فارس در منطقه دیلم استان بوشهر دچار آلودگی نفتی شد.
به گزارش خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا) محمد باقر نبوی، معاون سازمان محیط زیست گفت: “در پی شکستگی خط لوله نفت آغاجاری _ دیلم در استان بوشهر، حجم زیادی نفت به منطقه سرازیر شده است که مسئولان برای جلوگیری از ورود آن به دریا، نفت را به دره ای در کنار منطقه هدایت کردند.”
آقای نبوی گفت که به علت بارندگی شدید مسئولان نتوانستند در ورودی دره خاکریز ایجاد کنند و در نتیجه نفت وارد دریا شده و لکه ای نفتی به طول ۲۰ کیلومتر و عرض ۸ کیلومتر ایجاد شده است.
معاون سازمان محیط زیست از تلاش مسولان وزارت نفت برای استقرار دستگاههایی برای مکش نفت خبر داد اما گفت که به دلیل طوفانی بودن دریا عملیات آنها تاکنون موفق نبوده است.
بهروز اتابک زاده، مدیر کل محیط زیست استان بوشهر در این زمینه گفت: “پیش بینی می شود با توجه بارش شدید باران که از روز جمعه آغاز می شود آلودگی نفتی وارد دریا نشود و مجددا به ساحل دیلم بازگردد.”
یکی از راههای جلوگیری از تشدید آلودگی، پاکسازی سواحل از شن های آلوده است که مدیر کل محیط زیست بوشهر از آغاز عملیات آن از روز پنج شنبه توسط لودرها و کامیون ها خبر داد.
پیش از این مقداری از نفت که به یکی از رودخانه هایی فصلی ریخته شده بود، توسط مسئولان شرکت نفت برای جلوگیری از ورود به خلیج فارس سوزانده شده بود.
هومان خاکپور گفته است:
۱۵ بهمن, ۱۳۸۹ در ساعت ۲۲:۵۷
به دانش:
به نظرم سخنان امام جمعه در عین سادگی، پرمحتوا و دقیق بود. پس از آنکه مدیرکل محیط زیست استان در سخنرانی اش به جایگاه و ارزش های تالاب گندمان اشاره کرد ایشان به عنوان سخنران بعد از او چنین نکات کلیدی را مطرح کردند.
هومان خاکپور گفته است:
۱۵ بهمن, ۱۳۸۹ در ساعت ۲۳:۰۶
به محمد:
دوست عزیز اینکه مدیرکل محیط زیست قطعا” یکی از سخنرانان این مراسم بوده است بر کسی پوشیده نیست چراکه ایشان خود متولی و میزبان این جلسه بوده اند و ریاست جلسه نیز بر عهده ایشان بوده است. در این مطلب هدف این نبوده است که سخنان همه سخنرانان آورده شود بلکه هدف بیان دیدگاه های عالی ترین مقامات سیاسی و مذهبی منطقه در زمینه محیط زیست و تالاب ها بوده است. اینکه من و شما و مدیرکل محیط زیست دیدگاه محیط زیستی داشته باشیم و برای دفاع از آن تلاش کنیم که کاملا” طبیعی و معمول است اما آنچه در زمینه مشارکت مهم است استفاده از سایر ظرفیت های غیر سازمانی در منطقه است.
موفق باشید
هومان خاکپور گفته است:
۱۵ بهمن, ۱۳۸۹ در ساعت ۲۳:۱۱
به بابک:
وقتی ۸ تالاب از ۲۲ تالاب بین المللی ما در لیست مونترو (تالاب های تخریب شده) قرار گیرد و بعد از یونان دومین رتبه را در این لیست سیاه داشته باشیم آیا در بزرگداشت روز جهانی آن تالاب ها باید شاد بود!؟ یا نبود؟
ممنون که با دقت نگاه ها را هم می بینی …
زنده باشی دوست عزیز
هومان خاکپور گفته است:
۱۵ بهمن, ۱۳۸۹ در ساعت ۲۳:۱۴
به بابک:
بله خبر راشنیده بودم… متأسفانه خبر تلخی است، ممنون که خبرش را در اینجا هم منتشر کردی …
.
.
راستی آماده باش فردا عصر برویم شیرهای اسیر در بام ایران را هم ببینیم ..
احمد پازوکی گفته است:
۱۶ بهمن, ۱۳۸۹ در ساعت ۲۳:۲۱
درود بر هومان عزیز.
استان بعدی استان شماست و اگر قدم بر چشم ما بنهید، با حضور شخص جنابعالی .
سيمين گفته است:
۱۷ بهمن, ۱۳۸۹ در ساعت ۱۳:۱۴
سلام آقای خاکپور
خسته نباشید
تالاب شادگان هم چزء ۸ تالاب است؟
هومان خاکپور گفته است:
۱۷ بهمن, ۱۳۸۹ در ساعت ۲۰:۲۳
به سیمین:
متأسفانه بله … تالابهای سه گانه شورگل، یادگارلو و درگه سنگی در آذربایجان غربی، تالاب شادگان و خورموسی در خوزستان، هامون هیرمند و صابری، هامون پوزک در سیستان و بلوچستان و تالابهای سه گانه آلاگل، آلماگل و آجی گل در گلستان، تالاب نیریز، بختگان، در فارس و تالاب انزلی، هفت سایتی هستند که از مجموع ۲۲ سایت ایرانی در فهرست مونترو ثبت شده است.
هومان خاکپور گفته است:
۱۷ بهمن, ۱۳۸۹ در ساعت ۲۰:۲۵
به احمد پازوکی:
در خدمتیم دوست عزیز … چقدر زود نوبت به طبیعت بام ایران رسید!
ممنون از همه دست اندرکاران برنامه کم همتای گفتگوی داغ سبز …
احمد پازوکی گفته است:
۱۷ بهمن, ۱۳۸۹ در ساعت ۲۲:۲۹
زنده و سلامت باشی.
تالاب های دیار بختیاری در وضعیت زرد! | دیده بان طبیعت بختیاری گفته است:
۱۴ بهمن, ۱۳۹۰ در ساعت ۲۳:۰۰
[…] این زیستگاه ارزشمند پاسخ می دادند؟ می گفتند که آیا در فاصله دو مراسم بزرگداشت سال های ۱۳۸۹ و ۱۳۹۰ تا چه اندازه با چاه های کشاورزی غیر مجاز در محدوده […]