بایگانی “آب و هوا”

گزارش وضعیت ماهانه‌ی خشکسالی کشور ؛ تیرماه ۱۳۹۰

جمعه, ۷ مرداد, ۱۳۹۰

ضمن تجدید قدردانی از دکتر مرتضی خداقلی عزیز و همکاران ارجمندشان در پایگاه مدیریت خشکسالی کشاورزی استان اصفهان به پاس تهیه و ارسال گزارشات مستمر و ارزشمند وضعیت ماهانه‌ی خشکسالی کشور، مشروح گزارش تیرماه ۱۳۹۰ این تیم سختکوش که برای تارنمای طبیعت بختیاری ارسال گردیده است؛ انتشار می بابد:

وضعیت خشکسالی ایران از ابتدای مهر ۱۳۸۹ تا پایان تیر­ماه ۱۳۹۰

با سپری شدن ده ماه از سال آبی ۹۰-۸۹ بنا بر گزارشات پایگاه مدیریت خشکسالی کشاورزی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان اصفهان همچنان خشکسالی با روند ماه ­های گذشته و حتی با شدتی بیشتر بر بخش اعظم ایران سیطره یافته و همانطور که انتظار می­ رفت افزایش دمای تابستان به همراه خشکسالی­ هایی که بر اقصی نقاط کشور حاکم شده بر وخامت اوضاع افزوده است.

در تیرماه سال آبی ۹۰-۸۹ تعداد کلاس­ های خشکسالی و ترسالی مشابه با ماه گذشته (خردادماه) می­ باشد و همانطور که نمودار ۱ نشان می­دهد ۴ کلاس خشکسالی بسیار شدید، شدید، متوسط و خفیف غلبه یافته و ۳ کلاس ترسالی خفیف، متوسط و شدید نیز به چشم می خورد. خشکسالی متوسط با مساحتی در حدود ۴۵٫۱ درصد کشور در جایگاه اول قرار گرفته و به صورت کمربندی ناحیه غربی را به ناحیه شمال شرقی و شرق پیوند می­ دهد، همچنین این کلاس خشکسالی به مانند نواری از ناحیه غربی در امتداد کرانه­ های دریای عمان و خلیج فارس به گوشه جنوب شرقی کشور می­ رسد. خشکسالی خفیف در حدود ۲۶٫۷ درصد از مساحت ایران را به خود اختصاص داده که در بخش جنوب شرقی، ترسالی متوسط و شدید را در بر گرفته و بر بخش عظیمی از گوشه شمال غربی کشور حاکم شده است. این خشکسالی در نیمه شمالی استان­­های اصفهان و خراسان رضوی نیز مشاهده می­ گردد. در سومین جایگاه، خشکسالی شدید با ۱۱٫۳ درصد مشاهده می­ گردد که از ناحیه شرقی یزد آغاز گردیده و پس از در برگرفتن انار و رباط پشت بادام به بیرجند می­ رسد، همچنین این خشکسالی بخش جنوبی استان خوزستان شامل شهرهای آبادان، رامهرمز و ماهشهر را درگیر نموده است. اما خشکسالی بسیار شدید با ۴٫۲ درصد کم ترین طبقه یا کلاس  خشکسالی را به خود اختصاص داده که این خشکسالی به صورت نواری کرانه دریای عمان را احاطه نموده و همچنین از بخش شمال شرقی استان اصفهان به ناحیه جنوب شرقی استان یزد کشیده شده است. در شمال غربی­ ترین نقطه کشور و در نیمه جنوب، جنوب شرقی همچنان ترسالی حاکم می­ باشد، اما متاسفانه از وسعت آن کاسته شده به طوری که در مجموع در کل ایران شاهد ۱۲٫۷ درصد ترسالی هستیم که ۱۰٫۱ درصد به ترسالی خفیف، ۲ درصد ترسالی متوسط و ۰٫۶ درصد به ترسالی شدید اختصاص یافته است.

ادامه مطلب»

گزارش وضعیت ماهانه‌ی خشکسالی کشور ؛ خرداد ماه ۱۳۹۰

پنجشنبه, ۹ تیر, ۱۳۹۰

ضمن تجدید قدردانی از دکتر مرتضی خداقلی عزیز و همکاران ارجمندشان در پایگاه مدیریت خشکسالی کشاورزی استان اصفهان به پاس تهیه و ارسال گزارشات ارزشمند وضعیت ماهانه‌ی خشکسالی کشور، مشروح گزارش خرداد ماه ۱۳۹۰ این تیم سختکوش که برای تارنمای طبیعت بختیاری ارسال گردیده است؛ انتشار می بابد:

وضعیت خشکسالی ایران از مهر ۱۳۸۹ تا پایان خرداد ۱۳۹۰

بررسی‌های انجام گرفته در آخرین ماه از فصل بهار در پایگاه مدیریت خشکسالی کشاورزی مرکز تحقیقات کشاورزی و منایع طبیعی استان اصفهان و تجزیه و تحلیل نقشه‌های خشکسالی از ابتدای سال آبی ۹۰-۸۹ تا کنون نشان می­دهد که ایران در شرایطی نامطلوبی از لحاظ بارندگی قرار گرفته و پس از سپری شدن ۹ ماه از سال آبی جاری کماکان شاهد غلبه خشکسالی بر بخش عظیمی از کشور می­باشیم، به طوری که در حدود ۷۶ درصد از مساحت کشور خشکسالی حاکم است و  در مقایسه با ماه گذشته کاهش اندکی (در حدود ۱ درصد) نشان می­دهد.

با توجه به نمودار شماره ۱ در مجموع ۴ کلاس خشکسالی بسیار شدید، شدید، متوسط و خفیف و ۳ کلاس ترسالی خفیف، متوسط و شدید دیده می­شود.

خشکسالی بسیار شدید که با اشغال مساحتی در حدود ۱۳/۷ درصد به صورت دو لکه می­ باشد. نخستین لکه از ناحیه شرقی نایین شروع می­شود و پس از دربرگرفتن بافق، خور و  رباط پشت بادام به طبس می­رسد. لکه دیگر در بخش جنوب غربی کشور در استان خوزستان و نیز به صورت یک ناحیه باریک در منطقه چابهار و جاسک دیده می­شود.

خشکسالی شدید با مساحتی برابر ۲۰/۶ درصد به صورت نواری از نواحی شرقی کشور (جنوب استان خراسان رضوی و شمال استان خراسان جنوبی) با دربر گرفتن بخش­هایی از استان سمنان به سمت مرکز و سپس جنوب غرب کشور امتداد می­ یابد. همچنین شاخه دیگر این کلاس خشکسالی نیز از ناحیه غرب در امتداد کرانه­ های دریای عمان و خلیج فارس به نواحی جنوبی استان سیستان و بلوچستان ختم می ­شود.

خشکسالی متوسط با دربر گرفتن مساحتی در حدود ۱۹/۶ درصد به صورت دو نوار که خشکسالی شدید و بسیار شدید را در بر گرفته دیده می­ شود. یکی از نوارها از سمت غرب به شمال- شمال شرقی کشیده شده و نوار دیگر از جنوبی­ ترین ناحیه شروع گردیده و بخش اعظم استان فارس را در برگرفته و به شرق کشور (جنوب خراسان جنوبی) می­ رسد.

خشکسالی خفیف با دربر گرفتن بالاترین مساحت (۲۲/۱ درصد) چندین ناحیه از کشور را در برگرفته است. یکی از این نواحی از غرب کشور شروع شده و با گذر از خرم ­آباد، الیگودرز و استان قم به شمال کشور و به استان گیلان می­ رسد. همچنین این خشکسالی به صورت یک نوار از استان اردبیل (اردبیل و خلخال)، به سمت استان آذربایجان شرقی (میانه، اهر و مراغه) به سمت غرب کشور ادامه می­ یابد. همچنین در بخش­ هایی از شمال شرق کشور (شمال استان­ های خراسان رضوی و شمالی) دیده می­ شود و نیز به صورت نواری باریک در امتداد خشکسالی متوسط از شهرستان نهبندان به سمت استان ­های کرمان، فارس، هرمزگان کشیده شده است.

ادامه روند وقوع بارش­ های مناسب در قسمت­ های جنوب و جنوب شرقی کشور به مانند چند ماه گذشته سبب شده است که این نواحی همچنان وضعیت ترسالی خود را حفظ نمایند و تا حدودی بر مساحت خود بیافزایند. به طوری که در مجموع در کل ایران شاهد ۲۴ درصد ترسالی هستیم که ۱۵/۵ درصد به ترسالی خفیف، ۶/۲ درصد ترسالی متوسط و ۲/۳ درصد ترسالی شدید اختصاص یافته است.  وضعیت ترسالی بیشتر در مناطق جنوب شرق (استان­ های سیستان و بلوچستان و کرمان) و بخش­ های محدودی از شمال غرب کشور (قسمت­هایی از آذربایجان غربی، شرقی) دیده می ­شود.

مطالعات تغییرات بارندگی تجمعی (نمودار ۲) نشان می­ دهد که در کل ایران از مهر تا آذرماه مقدار بارش به تدریج کاهش یافته و در آذر تا اسفندماه با شیب زیادی روند بارش افزایش یافته و با وجود کاهشی که در فروردین ماه در مقدار بارندگی مشاهده می ­شود، در اردیبهشت­ ماه  مقدار بارش روند افزایشی را نشان می ­دهد و در خرداد همان روند اردیبهشت ماه را ادامه داده است.

ادامه مطلب»

گزارش وضعیت ماهانه‌ی خشکسالی کشور ؛ اردیبهشت ماه ۱۳۹۰

یکشنبه, ۱۵ خرداد, ۱۳۹۰

ضمن قدردانی از دکتر مرتضی خداقلی عزیز و همکاران ارجمندشان در پایگاه مدیریت خشکسالی کشاورزی استان اصفهان به پاس تهیه و ارسال گزارشات ارزشمند وضعیت ماهانه‌ی خشکسالی کشور، مشروح گزارش اردیبهشت ماه ۱۳۹۰ این تیم سختکوش که برای تارنمای طبیعت بختیاری ارسال گردیده است؛ انتشار می بابد:

وضعیت خشکسالی ایران از مهر تا پایان اردیبهشت ۱۳۹۰

بر بنیاد آخرین بررسی‌های انجام گرفته در «پایگاه مدیریت خشکسالی کشاورزی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان اصفهان» و تجزیه و تحلیل نقشه‌های خشکسالی از ابتدای سال آبی ۹۰-۸۹ تا پایان اردیبهشت ماه نشان می دهد که ایران در شرایطی نامطلوب از لحاظ بارندگی قرار دارد و پس از سپری شدن ۸ ماه از سال آبی جاری کماکان شاهد غلبه خشکسالی بر بخش عظیمی از کشور هستیم و شرایطی مانند فروردین ماه بر ایران حاکم گشته است.

همانطور که نمودار شماره (۱) نشان می دهد از ابتدای مهر تا پایان اردیبهشت ماه در مجموع ۴ کلاس خشکسالی شامل بسیار شدید، شدید، متوسط و خفیف و ۳ کلاس ترسالی خفیف، متوسط و شدید به چشم می خورد. خشکسالی متوسط با مساحتی در حدود ۲۸ درصد کشور همچنان جایگاه اول خود را حفظ نموده و به صورت دو نوار که خشکسالی شدید و بسیار شدید را در بر گرفته دیده می شود. یکی از نوارها از سمت غرب به شمال شمال شرقی کشیده شده است و نوار دیگر از جنوبی ترین ناحیه شروع می گردد و با در برگرفتن خشکسالی خفیف و بخش اعظم استان فارس، از جنوب ناحیه استان اصفهان به غرب کشور (نهبندان) می رسد. خشکسالی شدید با مساحتی تقریباً برابر با خشکسالی متوسط (۲۶ درصد) از ناحیه غرب به اطراف منشعب می گردد. این کلاس خشکسالی از دزفول شروع می شود و پس از در برگرفتن مساحت زیادی از اهواز، استان اصفهان و یزد در ناحیه شمال شرقی خاتمه می یابد. شاخه دیگر این کلاس خشکسالی نیز از ناحیه غرب در امتداد کرانه های دریای عمان و خلیج فارس به چابهار ختم می شود. خشکسالی بسیار شدید که کمترین مساحت خشکسالی را در میان ۴ کلاس شامل می شود (۴ درصد) به صورت موضعی در آبادان، خور و بیابانک و رباط پشت بادام دیده می شود. اما خشکسالی خفیف با ۱۹ درصد از شمال خرم آباد به سمت جنوب و غرب دریای خزر امتداد یافته و از طرف دیگر از ناحیه شرق شیراز این خشکسالی به سمت شرق و جنوب شرقی ایران نیز دیده می شود. در مجموع ۳ کلاس خشکسالی خفیف، متوسط و شدید در تمامی نقاط ایران به جز کرانه های دریای خزر به سمت مرکز و کرانه های دریای عمان به سمت شرق دامن گسترانده است. بارش های مناسب و افزایشی در نیمه جنوب و جنوب شرقی کشور به مانند چند ماه گذشته سبب شده است که این نواحی همچنان وضعیت ترسالی خود را حفظ نمایند و تا حدودی بر مساحت خود بیافزایند. به طوری که در مجموع در کل ایران شاهد ۲۳/۱ درصد ترسالی هستیم که ۱۵/۴ درصد به ترسالی خفیف، ۵/۸ درصد ترسالی متوسط و ۱/۹ درصد ترسالی شدید اختصاص یافته است.

ادامه مطلب»

ایران در شرایط نامطلوب بارندگی قرار دارد !

شنبه, ۳ اردیبهشت, ۱۳۹۰

بربنیاد تازه‌ترین یافته‌های آب و هوایی منتج از نقشه‌های خشکسالی کشور، ایران در شرایطی نا مطلوب از لحاظ بارندگی قرار داشته و پس از گذشت ۷ ماه از سال آبی جاری کماکان شاهد سیطره خشکسالی بر ۷۶ درصد از مساحت کشور هستیم. هر چند که در بهمن و اسفندماه مقدار بارش از میانگین دراز مدت فزونی یافت، اما در فروردین بازهم بارش دریافتی به مانند مهر تا دی ماه بسیار کمتر از بارش دراز مدت بوده و این وضعیت تمام پیش بینی ها و انتظارات مبنی بر وقوع بارش های چشمگیر و بهاری پرباران را کمرنگ تر نموده است.

شوربختانه در سال جاری میانگین کل بارش در کشور برابر ۱۵۲/۱ میلیمتر بوده که نه تنها نسبت به میانگین بارش درازمدت (۱۸۸/۹ میلیمتر)، بلکه نسبت به سال گذشته نیز کاهش محسوسی پیدا کرده و نشان دهنده افزایش وضعیت خشکسالی در کشور می باشد. البته نباید اثرات مخرب عواملی چون شرایط حاکم بر میزان رطوبت خاک و ذخایر آب های سطحی و زیرزمینی سال قبل، کاهش ریزش های جامد حتی در مناطق مرتفع و کوهستانی، افزایش درجه حرارت و تبخیر در برخی نقاط که عمدتا” متأثر از پیامدهای خشکسالی های سال های اخیر می باشد را در تشدید این وضعیت خشکسالی نادیده گرفت.

ضمن قدردانی از دکتر مرتضی خداقلی عزیز و همکاران ارجمندشان در پایگاه مدیریت خشکسالی کشاورزی استان اصفهان به پاس تهیه و ارسال گزارشات ارزشمند وضعیت ماهانه‌ی خشکسالی کشور، مشروح گزارش فروردین ماه ۱۳۹۰ این تیم سختکوش که برای تارنمای طبیعت بختیاری ارسال گردیده است؛ انتشار می بابد:

وضعیت خشکسالی ایران از ابتدای مهرماه۱۳۸۹ تا پایان فروردین ماه ۱۳۹۰

بررسی نقشه ها و آمار مربوط به پایش آخرین وضعیت خشکسالی در پایگاه مدیریت خشکسالی کشاورزی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان اصفهان از ابتدای سال آبی ۹۰-۸۹ تا کنون نشان می دهد که ایران در شرایطی نامطلوب از لحاظ بارندگی قرار دارد و پس از سپری شدن ۷ ماه از سال آبی جاری کماکان شاهد غلبه خشکسالی بر بخش عظیمی از کشور هستیم. در پایان فروردین ماه ۱۳۹۰، در حدود ۷۵/۶ درصد از مساحت کشور تحت سیطره خشکسالی قرار دارد که نشان می دهد گستره خشکسالی با مساحت و شدت بیشتر  نسبت به ماه قبل حدود ۷ درصد افزایش پیدا کرده است.

ادامه مطلب»

وقتی که آسمان بام ایران هم از تجاوز ریزگردها در امان نمی ماند!

پنجشنبه, ۲۵ فروردین, ۱۳۹۰

امسال طبیعت زیبای بختیاری هم که چشم باز می کند آسمانش را در تصرف ریزگردهای عربی می بیند. هرچند در سال گذشته اهالی چهارمحال و بختیاری به یمن سکونت بر بام ایران تا حدود زیادی نسبت به سایر استان های غرب و جنوب غرب کشور از اثرات زیانبار انسانی و محیط زیستی این میهمانان ناخوانده در امان مانده بودند؛ اما امسال خیلی زود آسمان بام ایران هم مورد تجاوز ریزگردهای عربی قرار گرفت تا نتایج محسوس عدم پیروی از قوانین حاکم طبیعت به مردمان بالا نشین هم نشان داده شود.

درست است که بروز طوفان های گرد و خاک یکی از ویژگی های سرزمین هایی است که در مجاورت مناطق خشک و نیمه خشک واقع شده اند و خشکسالی های پی در پی نیز می تواند روند بروز این رخدادهای طبیعی را شتابان تر کنند، اما در حقیقت رویدادی که سبب گردیده است شدت، زمان و تعداد این رخدادها در طول ۲۰۰ سال گذشته بی سابقه گردد پیروی نکردن از قوانین حاکم بر طبیعت برای حکومت بر آن است.

روند شتابان سودجویانه سدسازی کشورهای ترکیه و سوریه بر سرشاخه های دجله و فرات و عدم رعایت «حق آبه» تالاب‌ها در کشور عراق (به دلیل ضعف حکومت مرکزی عراق در سال های اخیر) و مدیریت نادرست حاکم بر منابع طبیعی و برداشت بی رویه از آب سفره های زیر زمینی در منطقه سبب گردیده است تعداد کانون های تولید گرد و خاک در کشور عراق به طرز چشمگیری افزایش یافته (از ۶ عدد در سال ۱۳۶۸ به بیش از ۲۰۰ عدد در سال ۱۳۸۷) و وضعیت سرزمن عراق را به سمت ناپایدارترین حد از توان اکولوژیکی اش سوق دهد. خشک شدن تالاب ۵۰۰ هزار هکتاری هورالعظیم و تالاب های اقماری آن نتیجه همین نابخردی ها در مدیریت سرزمین و طمع ورزی های کشورهای همسایه بوده است تا علاوه بر عراق، صدها کیلومتر دورتر، مردم و زیستمندان گیاهی و جانوری ۱۸ استان ایران هم میزبان این میهمانان ناخوانده و خطرناک باشند.

تبعات ناشی از عدم توجه به ملاحظات محیط زیستی و قوانین حاکم بر طبیعت، محدود به مرزهای سیاسی یک کشور و دولت نبوده و  می تواند چنان خسارت های زیستی و اقتصادی و بحران های فرامنطقه ای را به دنبال داشته باشد که کنترل و جبران آن سال ها با صرف هزینه های هنگفت هم به آسانی امکان پذیر نباشد.

امید است که مدیریت بام ایران از این رویداد تلخ، هشدار گرفته باشد و حفاظت از منابع گیاهی و آبی استان را در اولویت برنامه های حاکمیتی و توسعه ای خود قرار داده و عملا” بکوشد تا با مدیریتی خردمندانه بر منابع آبی کم نظیز استان، فرو افت سطح آب های زیرزمینی را مهار و با پشتیبانی از فعالیت های آبخیزداری و آبخوانداری به همراه حفظ و تقویت پوشش های گیاهی؛ به سمت ذخیره سازی آب در سفره های زیرزمین حرکت کرده و پایداری حیات اجتماعی روبه رشد را برای مردمانش به ارمغان آورد.

سیزده فروردین؛ روزی که طبیعت آن را دوست ندارد!

شنبه, ۱۳ فروردین, ۱۳۹۰

سیزده بدر، آئینی دیرینه در پیشینه تاریخی ایرانیان است که قدمتی چند هزار ساله دارد. رسمی غرورآفرین که در نزد ایرانیان مدعی ستایش آیه های پروردگار است. در آئین نوروز، سیزدهمین روز از فروردین؛ روز زمین و آشتی با طبیعت نام نهاده شده است. به رغم  وجود چنین آئینی کهن در فرهنگ مردمان ایران زمین، متأسفانه در این سال ها به نام سیزده بدر، در روز طبیعت بیشترین خسارت ها را به محیط زیست طبیعی مان وارد می کنیم. در حالی که شایسته پیشینه فرهنگی مان این است که در آخرین روز جشن بزرگ نوروز بر طبیعت تازه از خواب بیدار شده سلام داده و همه موهبت های ناب آن را حرمت نهیم، باور کنید زیبنده ی مردمان این سرزمین نیست که در این روز به جای صلح و آشتی، جنگ و قهر خود با طبیعت را به نمایش بگذارند!

زباله‌های پلاستیکی، شیشه، بطری های نوشابه، قوطی های کنسروی و … را در طبیعت رها می کنیم، آب ها و رودخانه ها را آلوده می کنیم و محل زندگی زیستمندان طبیعت اطراف مان را ناامن می کنیم. به دنبال افزایش جمعیت و بهره مندی بخش کثیر مردم از وسیله نقلیه شخصی برای رفتن به طبیعت به بهانه سیزده بدر و عدم برخورداری ملاحظات زیست محیطی از وزن لازم در بین این هموطنان، رها سازی و انباشت زباله ها در محیط زیست به شدت افزایش یافته و متأسفانه در روز آشتی با طبیعت چنان حجمی از زباله در طبیعت جانهاده می شود که از حد تحمل این محیط های طبیعی و زیستمندان آن فراتر می رود.

برای روشن کردن آتش شاخه درختان شکسته و بوته ها کنده می شوند و در اثر سهل انگاری جنگل ها و مراتع و زیستگاه های جانوری به آتش کشیده می شوند، اندوخته های طبیعی مان کاهش می یابد و پایداری طبیعت و سرزمین مان به شدت تهدید می شود.

شوربختانه در روز طبیعت، تخریب رویشگاه های گیاهی و آلودگی های آبی و هوایی و خسارت محیط‌ زیست به شدت افزایش می یابد و روز احترام به طبیعت به روز عزای طبیعت تبدیل می گردد. اثرات نامطلوب و مکرر ناشی از برگزاری رسم سیزده بدر در سال های گذشته و آسیب های وارده به طبیعت، پائین بودن سطح آگاهی های عمومی و عدم توجه درخور میهمانان به هشدارهای مادر طبیعت، سبب گردیده است که طبیعت خاطره خوشی از این روز نداشته باشد.

امید است با ظرفیت‌سازی فرهنگی در جامعه و آگاهی مردم از ارزش‌های واقعی طبیعت و بابهره گیری از آموزه های دینی و بر بنیاد پیشینه قانونی و تاریخی سرزمین مان، طبیعت زیبای وطن در مراسم سیزده بدر سال های پیش رو شاهد رفتارهای خردمندانه و بیادماندنی از هم وطنان عزیز باشد تا سزاوارانه روز طبیعت را دوست بدارد و با خاطره ای خوش در انتظار حضور مجدد و دلسوزانه میهمانانش باشد.

وضعیت خشکسالی ایران از ابتدای مهر تا پایان بهمن­ ماه ۱۳۸۹

چهارشنبه, ۱۱ اسفند, ۱۳۸۹

ضمن قدردانی از دکتر مرتضی خداقلی عزیز و همکارانش در پایگاه مدیریت خشکسالی کشاورزی استان اصفهان به پاس تهیه و ارسال گزارشات ارزشمند وضعیت ماهانه‌ی خشکسالی کشور، مشروح تازه‌ترین یافته‌های آب و هوایی منتج از نقشه‌های خشکسالی کشور که در قالب گزارش بهمن ماه ۱۳۸۹ این تیم سختکوش برای تارنمای طبیعت بختیاری ارسال گردیده است؛ انتشار می بابد.

نتایج مطالعات انجام گرفته پس از گذشت ۵ ماه از سال آبی ۹۰-۸۹ در پایگاه مدیریت خشکسالی کشاورزی استان اصفهان، نقاط قوتی در جهت بهبود شرایط خشکسالی کشور در آینده را نوید می­دهد. گرچه شاهد سیطره خشکسالی در بخش­های وسیعی از کشور می­باشیم – به طوری که ۸۱ درصد از مساحت کشور بارشی کمتر از میانگین درازمدت دریافت نموده – ولی در مقایسه با چند ماه گذشته وضعیت خشکسالی بهبود یافته است. همچنین فعالیت سامانه­ های باران­ زا در دو ماه اخیر (دی و بهمن) بر روی کشور توانسته است شرایط خشکسالی را در برخی از نقاط ایران در سطح محدود تغییر دهد و سبب افزایش بارش سال آبی جاری نسبت به دراز مدت آن گردد.

بر اساس نمودار ۱ مشخص می­گردد که در کل ایران زمین، با ۵ کلاس خشکسالی مواجه است. خشکسالی متوسط که در حدود ۵۷ درصد از مساحت کشور را در برگرفته، بیشترین مساحت را به خود اختصاص می­دهد و در اقصی نقاط کشور شاهد این کلاس خشکسالی می­باشیم. خشکسالی شدید از نظر فراوانی در دومین جایگاه قرار دارد و از نظر موقعیت مکانی در بخش شمال غربی کشور و بخش­های وسیعی از استان یزد و اصفهان گسترش یافته است. خشکسالی خفیف  که در حدود ۹/۶ درصد از مساحت کشور را شامل می­شود در ناحیه جنوبی دریای خزر و به صورت دو نوار باریک که از جنوب به طرف شرق و نوار دیگر از جنوب به سمت ناحیه جنوب شرقی کشیده شده و ناحیه ترسالی را به طور کامل در بر می­گیرد و در آخر، خشکسالی بسیار شدید کمترین درصد مساحت خشکسالی را شامل شده به طوری که کمتر از ۱ درصد از مساحت ایران در این طبقه جای گرفته و به صورت لکه­ های قرمز کوچک در برخی ار نقاط به صورت پراکنده مشاهده می­گردد.

وقوع بارش­های نسبتاً مناسب در نیمه جنوب و جنوب شرقی کشور، سبب شده است که در بهمن ماه بر خلاف ماه­های گذشته شاهد ترسالی در کشور باشیم. در مجموع نزولات جوی در این بازه زمانی در ۱۹ درصد از مساحت کشور، از آمار دراز مدت آن پیشی گرفته است. این محدوده از ناحیه جنوب شرقی استان فارس آغاز می­گردد و پس از دربرگرفتن بخش اعظم استان های کرمان و سیستان و بلوچستان درگوشه جنوب شرقی کشور خاتمه می­یابد. هر چند سهم ترسالی متوسط بیشتر بوده است ولی خوشبختانه تا حدودی توان جبران اثرات خشکسالی ماه­های گذشته را داشته است.

ادامه مطلب»

شرایط بسیار بحرانی و سیطره خشکسالی در تمام گستره ایران زمین

سه شنبه, ۱۲ بهمن, ۱۳۸۹

یکی از اقدامات ارزنده تارنمای مهاربیابان زایی در طی ۲ سال گذشته؛ انتشار تازه‌ترین یافته‌های آب و هوایی منتج از نقشه‌های خشکسالی کشور بود که توسط دکتر مرتضی خداقلی و همکارانش در پایگاه مدیریت خشکسالی کشاورزی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان اصفهان تهیه می شده است. برای دسترسی خوانندگان عزیز مهاربیابان زایی به این گزارشات ارزشمند و آگاهی از وضعیت ماهانه‌ی خشکسالی کشور، از این پس و تا رهایی تارنمای دربند مهاربیابان زایی؛ مشروح تازه ترین گزارشات تیم سختکوش این پایگاه در این کلبه مجازی منتشر خواهد شد.

ضمن قدردانی از دکتر مرتضی خداقلی عزیز و همکاران‌شان در پایگاه مدیریت خشکسالی استان اصفهان به پاس همکاری صادقانه با مهار بیابان زایی و همراهی مسئولیت‌شناسانه با خوانندگان آن تارنمای دربند، توجه شما را به مشروح گزارش ۴ ماهه ی اول سال آبی ۱۳۹۰-۱۳۸۹ این پایگاه جلب می‌کنم:

وضعیت خشکسالی ایران از ابتدای مهرماه تا پایان دی­ماه ۱۳۸۹

نتایج دیده بانی، پایش و تحلیل آخرین نقشه­های ترسیم شده در پایگاه مدیریت خشکسالی کشاورزی استان اصفهان در مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی از ابتدای سال آبی جاری (مهرماه ۱۳۸۹) تا پایان دی­ماه، نشان از شرایط بسیار بحرانی و سیطره خشکسالی در تمام گستره ایران زمین دارد، بطوری که در تمام سطح کشور مقدار بارش کمتر از میانگین دراز مدت بوده و به سخن دیگر خشکسالی خفیف تا بسیار شدید در تمام نقاط آن غالب می­باشد. در این رابطه در حدود ۶۰ درصد از مساحت کشور در وضعیت خشکسالی بسیار شدید قرار گرفته که خود گویای وضعیت بحرانی بارندگی در کل کشور است. اگرچه وضعیت نسبت به ماه قبل که ۸۱ درصد از مساحت ایران در وضعیت خشکسالی بسیار شدید قرار داشت کمی بهبود ی پیدا کرده است ولی کماکان خشکسالی جدی است و مسئولین اجرایی باید از هم اکنون اقدامات و راهکارهای لازم برای کاهش اثرات خشکسالی را بکار گیرند.

مقایسه­ بین وضعیت خشکسالی تا پایان دی­ماه در سال گذشته و سال جاری نشان می­دهد که وضعیت خشکسالی نسبت به سال قبل بسیار وخیم­تر شده است، به نحوی که درصد مساحت مناطق تحت خشکسالی در حدود ۵۵ درصد افزایش یافته است. به عبارت دیگر در سال گذشته تا آخر دی­ماه، ۴۵ درصد از سطح کشور در خشکسالی قرار داشت ولی متاسفانه در حال حاضر سیطره خشکسالی گسترش یافته و به تمام سطح کشور ( ۱۰۰ درصد ) کشیده شده است (نمودار شماره ۱).

نمودار شماره(۱): درصد هر یک از کلاس­های خشکسالی از ابتدای مهرماه تا پایان دی ماه ۱۳۸۹ در ایران

چنانچه تغییرات بارش ۴ ماهه گذشته بصورت ماهانه و تجمعی در ایستگاههای سینوپتیک کشور ردیابی شود به این صورت است که مجموع ریزش های جوی کشور در پایان مهرماه سال جاری معادل ۸/۵ میلیمتر بوده است در شرایطی که متوسط درازمدت آن طی این مدت ۱۵/۵ میلیمتر می­باشد که حاکی از کاهش ۴۵/۵ درصدی بارش در این ماه و وقوع خشکسالی فراگیر در اغلب نقاط کشور است. ریزش­های جوی پراکنده و نه­چندان چشمگیر در برخی نقاط کشور در آبان­ماه نه تنها نتوانست آثار کاهش بارندگی در مهرماه را جبران کند، بلکه بر میزان خشکسالی در کشور در این ماه نیز افزوده شد و میزان بارندگی جاری ۵۱/۱ درصد نسبت به میانگین درازمدت آن کاهش یافت. با بررسی آمار ریزش­های جوی در آذرماه مشخص گردید این ماه در سال جاری با کاهش بسیار شدیدی در بارش­های جوی مواجه شده به نحوی که میزان نزولات جوی ۲۴/۱ میلیمتر رسیده که در مقایسه با بارش درازمدت آن طی همین مدت که معادل ۶۱/۱ میلیمتر بوده است حدود ۲/۵ برابر کاهش یافته است.

به طور کلی پاییز سال آبی جاری به عنوان یکی از خشک­ترین پاییزها در سال­های اخیر به­حساب می­آید به نحوی که در تمام ماه­های این فصل کمتر  نقطه­ای را می­توان در کل کشور مشاهده نمود که بارش دریافتی آن مساوی و یا بیشتر از بارش درازمدت آن باشد. و حتی در شرایط ترسالی خفیف باشد. برای مثال بارش دریافتی استان آذربایجان غربی که یکی از پرباران­ترین استان­های کشور می­باشد تا پایان آذرماه ۱۳۸۹، ۳۳ میلیمتر ثبت شده است که در مقایسه با آمار درازمدت آن که معادل ۱۱۰ میلیمتر است بسیار کمتر و کاهشی نگران کننده و کم سابقه داشته است.

با شروع فصل زمستان انتظار می­رفت با افزایش ریزش­ها، ضمن کاهش آثار زیانبار خشکی شدید پاییز، ریزش­های جامد در ارتفاعات، پشتوانه­ای برای چشمه­ها و رودخانه­ها در بهار باشد. اما مجموع بارش ثبت شده در ایستگاه­های کشور تا پایان دی­ماه نشان داد که خشکسالی کماکان بر مناطق مختلف کشور سیطره دارد(شکل شماره۱).

ادامه مطلب»